WENEN – Het nucleaire programma van Iran blijft een topfocus voor inspecteurs van het International Atomic Energy Agency, met name omdat elke mogelijke deal tussen Teheran en de Verenigde Staten over het programma waarschijnlijk zou vertrouwen op het bureau dat al lang bekend staat als de nucleaire waakhond van de Verenigde Naties.
Deze week zullen Western Nations aandringen op een maatregel bij de Board of Governors van de IAEA die Iran censureren over zijn niet -naleving van inspecteurs, die de zaak voor de VN -Veiligheidsraad duwen. Iran, afgezien van elke deal met Washington, kon Iran vervolgens worden geconfronteerd met wat bekend staat als “Snapback” – de herstel van alle VN -sancties die oorspronkelijk zijn opgeheven door de nucleaire deal van Teheran 2015 met wereldmachten, als een van zijn westerse partijen verklaart dat de Islamitische Republiek er niet mee bezig is.
Aanbevolen video’s
Dit alles vormt het toneel voor een hernieuwde confrontatie met Iran terwijl het Midden -Oosten ontstaat door Israëls oorlog tegen Hamas in de Gazastrook. En het werk van de IAEA zal in elk geval van het op Wenen gevestigde bureau een belangrijke speler maken.
Hier is meer te weten over de IAEA, de inspecties van Iran en de deals – en gevaren – in het spel.
Atomen voor vrede
De IAEA werd opgericht in 1957. Het idee daarvoor groeide uit een toespraak uit 1953 gegeven door de Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower bij de VN, waarin hij aangespoord de oprichting van een agentschap aanspoorde om de nucleaire voorraden van de wereld te controleren om ervoor te zorgen dat “de wonderbaarlijke inventiviteit van de mens niet toegewijd zal zijn aan zijn dood, maar wijdt in zijn leven.”
In grote lijnen verifieert het bureau de gerapporteerde voorraden van ledenlanden. Die landen zijn verdeeld in drie categorieën.
De overgrote meerderheid zijn landen met zogenaamde “uitgebreide beveiligingsovereenkomsten” met de IAEA, staten zonder kernwapens die IAE toestaan monitoring over alle nucleaire materiaal en activiteiten. Dan zijn er de “vrijwillige aanbiedingsovereenkomsten” met de oorspronkelijke nucleaire wapenstaten ter wereld – China, Frankrijk, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en de VS – meestal voor civiele locaties.
Ten slotte heeft de IAEA “itemspecifieke overeenkomsten” met India, Israël en Pakistan-nucleair bewapende landen die het nucleaire niet-proliferatieverdrag niet hebben ondertekend. Dat verdrag heeft landen ermee instemmen geen kernwapens te bouwen of te verkrijgen. Noord -Korea, dat ook nucleair gewapend is, zei dat het zich uit het verdrag heeft teruggetrokken, hoewel dat door sommige experts wordt betwist.
De ineenstorting van de nucleaire deal van Iran 2015
De nucleaire deal van Iran 2015 met wereldmachten, onderhandeld onder de toenmalige president Barack Obama, stond Iran in staat uranium te verrijken tot 3,67%-genoeg om een kerncentrale te voeden, maar ver onder de drempel van 90% nodig voor het uranium van wapenkwaliteit. Het verminderde ook drastisch de voorraad uranium van Iran, beperkte het gebruik van centrifuges en vertrouwde op de IAEA om toezicht te houden op de naleving van Teheran door extra toezicht.
Maar president Donald Trump trok zich in zijn eerste termijn in 2018 eenzijdig Amerika terug uit het akkoord, en drong erop aan dat het niet moeilijk genoeg was en ging niet in op het raketprogramma van Iran of de steun voor militante groepen in het bredere Midden -Oosten. Dat speelde jaren van spanningen in beweging, waaronder aanvallen op zee en op het land.
Iran verrijkt nu tot 60%, een korte, technische stap verwijderd van het niveau van wapenkwaliteit. Het heeft ook genoeg van een voorraad om meerdere nucleaire bommen te bouwen, mocht het ervoor kiezen om dit te doen. Iran heeft al lang aangedrongen dat zijn nucleaire programma voor vreedzame doeleinden is, maar de IAEA, westerse inlichtingendiensten en anderen zeggen dat Teheran tot 2003 een georganiseerd wapenprogramma had.
IAEA -inspecties en Iran
Volgens de deal van 2015 stemde Iran ermee in om de IAEA nog meer toegang te geven tot zijn nucleaire programma. Dat omvatte het permanent installeren van camera’s en sensoren op nucleaire plaatsen. Die camera’s, in metalen behuizingen gespoten met een speciale blauwe verf die elke poging om ermee te knoeien toont, namen stil beelden van gevoelige sites. Andere apparaten, bekend als online verrijkingsmonitors, maten het uraniumverrijkingsniveau in de nucleaire faciliteit van Natanz in Iran.
De IAEA stuurde ook regelmatig inspecteurs naar Iraanse locaties om enquêtes uit te voeren, soms verzamelen ze milieumonsters met katoenen kleding en wattenstaafjes die zouden worden getest in IAEA -laboratoria in Oostenrijk. Anderen controleren Iraanse sites via satellietbeelden.
In de jaren sinds de beslissing van Trump 2018 heeft Iran beperkte IAEA -inspecties en heeft het bureau niet weerhouden toegang tot camerabeelden. Het heeft ook camera’s verwijderd. Op een gegeven moment beschuldigde Iran een IAEA -inspecteur van het testen van positief op explosieve nitraten, iets wat het bureau betwistte.
De IAEA heeft jarenlange onderhandelingen met Iran betrokken om volledige toegang voor zijn inspecteurs te herstellen. Hoewel Teheran dat niet heeft verleend, heeft het ook niet volledig inspecteurs weggegooid. Analisten beschouwen dit als onderdeel van de bredere strategie van Iran om zijn nucleaire programma te gebruiken als een onderhandelingschip met het Westen.
Wat gebeurt er daarna
Iran en de VS hebben vijf onderhandelingsrondes over een mogelijke deal doorgemaakt, met gesprekken gemedieerd door het sultanaat van Oman. Iran lijkt klaar om deze week een Amerikaans voorstel over een deal te verwerpen, mogelijk zodra dinsdag.
Zonder een deal met de VS, zou de langdurige economie van Iran een vrije val kunnen ingaan die de sudderende onrust thuis zou kunnen verergeren. Israël of de VS kunnen lang bedreigde luchtaanvallen uitvoeren die zich richten op Iraanse nucleaire faciliteiten. Experts vrezen Teheran als reactie zou kunnen besluiten om zijn samenwerking met de IAEA volledig te beëindigen, het nucleaire non -proliferatieverdrag te verlaten en naar een bom te rennen.
Als een deal wordt bereikt – of op zijn minst een voorlopig begrip tussen de twee partijen – die waarschijnlijk de druk zal wegnemen voor een onmiddellijke militaire staking door de Amerikaanse Gulf -Arabische staten, die zich in 2015 tegen Obama’s onderhandelingen met Iran tegen Iran verzette, verwelkomen nu de gesprekken onder Trump. Elke overeenkomst zou vereisen dat de inspecteurs van de IAEA de naleving van Iran verifiëren.
Maar Israël, dat is geslagen tegen door Iran gesteunde militanten in de regio, blijft een wildcard over wat het zou kunnen doen. Vorig jaar voerde het zijn eerste militaire luchtaanvallen op Iran uit – en heeft het gewaarschuwd dat het bereid is om actie alleen te ondernemen om het programma van Teheran te richten, zoals het in het verleden in Irak in 1981 of Syrië in 2007 heeft.