TBILISI – Tientallen Georgiërs stonden vorige week in betraande stilte op een centraal plein vlakbij het parlement om te rouwen om Kesaria Abramidze, een transgenderacteur en -model die de dag ervoor in haar appartement werd doodgestoken.
Naast bloemen en kaarsen droegen sommigen spandoeken met de tekst ‘Haat is dodelijk’.
Aanbevolen video’s
Sommigen in de conservatieve natie in de Zuid-Kaukasus zien een directe lijn tussen gewelddadige aanvallen, zoals die tegen de 37-jarige Abramidze, en een ingrijpende maatregel die de LGBTQ+-rechten ernstig beperkte, die een dag vóór de moord definitief werd goedgekeurd door het parlement. Activisten vrezen dat de maatregel het aantal haatmisdrijven zou kunnen vergroten.
Het wetsvoorstel, ingediend door de regerende Georgian Dream-partij, omvat een verbod op homohuwelijken, adopties door koppels van hetzelfde geslacht en publieke steun en afbeeldingen van LGBTQ+-relaties en mensen in de media. Het verbiedt ook genderbevestigende zorg en het wijzigen van geslachtsaanduidingen in officiële documenten.
De gebeurtenissen waren een huiveringwekkende herinnering aan de kwetsbaarheid van LHBTQ+-mensen in het land met 3,7 miljoen inwoners waar de Orthodoxe Kerk aanzienlijke invloed uitoefent.
“Eerlijk gezegd zijn we behoorlijk wanhopig”, voegde Jakeli eraan toe. “We weten niet hoe we in dit land kunnen overleven onder deze wet, onder deze regering.”
Zorgen over Russische invloed
Omdat de maatregel een weerspiegeling is van vergelijkbare wetten in Rusland, vrezen sommige Georgiërs dat ze na ruim drie decennia van onafhankelijkheid na de ineenstorting van de Sovjet-Unie nog verder in de invloedssfeer van Moskou worden getrokken.
Autoriteiten in beide landen zijn van mening dat de wetten ‘traditionele gezinswaarden’ beschermen tegen wat zij gevaarlijke buitenlandse invloeden noemen.
Georgian Dream introduceerde het anti-LGBTQ+ wetsvoorstel kort nadat het parlement in juni een wet had aangenomen die media en niet-gouvernementele organisaties verplicht zich bij de autoriteiten te registreren als zij meer dan 20% van hun financiering uit het buitenland halen. Dit is vergelijkbaar met een Russische maatregel die het Kremlin gebruikt tegen zijn critici en andere andersdenkenden.
Moskou heeft jarenlang geprobeerd Georgië weer onder zijn invloed te brengen, door in 2008 een korte oorlog uit te voeren over een afgescheiden provincie. De tien jaar durende heerschappij van Georgian Dream – een partij opgericht door de schimmige miljardair Bidzina Ivanishvili, die zijn fortuin verdiende in Rusland – heeft aanleiding gegeven tot bezorgdheid dat de partij in overleg met het Kremlin handelt.
Veel gewone Georgiërs steunden Oekraïne toen de Russische president Vladimir Poetin in 2022 zijn invasie lanceerde. Maar de Georgische regering weigerde sancties op te leggen aan Moskou, verbood critici van het Kremlin het land binnen te komen en beschuldigde het Westen ervan te proberen Tbilisi bij het conflict te betrekken.
De Georgische wet inzake ‘buitenlandse invloed’ leidde tot massaprotesten, waarbij critici zeiden dat deze de democratie bedreigde en de poging van Georgië om lid te worden van de Europese Unie in gevaar bracht.
Georgian Dream ging hoe dan ook door en keurde het anti-LGBTQ+ wetsvoorstel goed. President Salome Zourabichvili zou nog steeds een veto kunnen uitspreken over de maatregel, die lange tijd in strijd was met de partij, maar de partij heeft genoeg zetels om haar terzijde te schuiven op dezelfde manier als met de wet op buitenlandse invloed.
De kritiek van de EU en de reactie van Georgië
Nadat de wet op buitenlandse invloed was aangenomen, stopte de EU de inspanningen van Georgië om zich bij het blok aan te sluiten, die in 2022 begonnen, en bevroor een deel van de financiële steun. De VS legden ook sancties op aan regeringsfunctionarissen en parlementsleden.
De anti-LGBTQ+-maatregel heeft die kloof nog verder verdiept. Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de EU, zei dat dit “de fundamentele rechten van het volk zal ondermijnen en de discriminatie en stigmatisering zal vergroten.”
Premier Irakli Kobakhidze antwoordde dat dergelijke kritiek “het imago van de Europese Unie binnen de Georgische samenleving niet ten goede zal komen.”
“In onze perceptie vertegenwoordigt Europa transparantie en traditionele, christelijke waarden. Eeuwenlang hebben Georgiërs naar Europa gestreefd omdat we verenigd waren door gedeelde christelijke tradities en cultuur”, zei Kobakhidze, die betoogde dat de maatregel gezinnen en minderjarigen beschermt.
Het wordt gezien als een populistische stap om de steun van conservatieven te winnen bij de parlementsverkiezingen van 26 oktober, waarin Georgian Dream zijn dominantie wil behouden.
Een tegenslag voor de kwetsbare LHBTQ+-gemeenschap
De ingrijpende beperkingen op LGBTQ+-rechten en -vertegenwoordiging weerspiegelen de beperkingen die Rusland de afgelopen tien jaar heeft ingevoerd, verpakt in één verlammende klap.
Sommigen van hen, zoals het verbod op bruiloften tussen mensen van hetzelfde geslacht, bevestigen de bestaande Georgische wet die het huwelijk definieert als een ‘vrijwillige verbintenis tussen een man en een vrouw’. Andere, zoals het verbod op genderbevestigende medische zorg of het veranderen van geslacht in documenten, drijven een hele sociale groep, zoals transgenders, naar de marge.
“Iedereen wordt werkelijk bedreigd, maar transgenders zijn het meest kwetsbaar”, zegt Jakeli van Tbilisi Pride, omdat de wetgeving “elke vorm van fysieke interventie verbiedt die nodig is om transgenders te laten blijven leven.”
Het is in strijd met de Georgische wetten die onder meer discriminatie op grond van genderidentiteit verbieden, zei Gogia.
Nog gevaarlijker is dat het “reeds bestaande negatieve stereotypen over LHBTQ+-mensen in het land bestendigt en haatzaaiende uitlatingen aanmoedigt, wat tot verdere gewelddadige incidenten zou kunnen leiden”, zei hij.
Gogia wees op de steekdood van Abramidze, ook al geloofde hij dat het onwaarschijnlijk is dat de ontwikkelingen rechtstreeks met elkaar verband houden. Een 26-jarige man werd gearresteerd en de politie opende een onderzoek op beschuldiging van “moord met voorbedachten rade gepleegd met bijzondere wreedheid en verzwarende omstandigheden op gendergronden.”
Abramidze was in Georgië beroemd als “een symbool van vrijheid en strijd en een zeer sterke vrouw”, zegt Taki Mumladze, regisseur, acteur en scenarioschrijver.
Georgia was op een gegeven moment ‘heel erg homofoob’, zei ze, terwijl ze zich de anti-homodemonstraties twee jaar geleden herinnerde, op de dag dat haar film in première ging.
Dergelijke protesten zijn gebruikelijk in het land. Vorig jaar bestormden honderden tegenstanders van homorechten een LGBTQ+-festival in Tbilisi, waardoor de annulering ervan werd afgedwongen, en tienduizenden marcheerden dit jaar in de hoofdstad om ‘traditionele gezinswaarden’ te promoten.
Maar Mumladze zei dat de houding de afgelopen jaren begon te veranderen, dankzij NGO’s die de samenleving voorlichten en steun bieden aan de LGBTQ+-gemeenschap. Ze zegt dat haar eigen conservatieve, religieuze ouders haar film en toneelstuk hebben gezien en beide erg leuk vonden.
“Dus ik voelde me heel goed. En nu met deze wet… zal zelfs mijn kunst verboden worden’, zei ze. “Het is krankzinnig dat de regering deze vooruitgang probeert tegen te houden.”
Zij en Jakeli vestigen hun hoop op de komende verkiezingen.
“We mobiliseren voor de verkiezingen”, zei Jakeli. “We dringen er bij iedereen op aan om te gaan stemmen, te gaan stemmen voor de Europese toekomst van Georgië, waartoe ook de mensenrechten voor iedereen behoren, inclusief ons.”
Mumladze voegde eraan toe: “Ik hoop dat we dit met de verkiezingen zullen veranderen, want als dat niet het geval is, zullen we dit land voor een lange, lange tijd verliezen.”
—-
Litvinova deed verslag vanuit Tallinn, Estland.
__