LONDEN – De groeiende mpox-uitbraken in Afrika die de Wereldgezondheidsorganisatie ertoe hebben aangezet de noodtoestand uit te roepen, zijn grotendeels het resultaat van tientallen jaren van verwaarlozing en het onvermogen van de wereldgemeenschap om sporadische epidemieën onder een bevolking met weinig immuniteit tegen de pokkengerelateerde ziekte te stoppen, aldus vooraanstaande Afrikaanse wetenschappers dinsdag.
Volgens Dr. Dimie Ogoina, voorzitter van de noodcommissie van de WHO voor mpox, heeft nalatigheid geleid tot een nieuwe, besmettelijker versie van het virus die opduikt in landen met weinig middelen om uitbraken te stoppen.
Aanbevolen video’s
Mpox, ook wel apenpokken genoemd, verspreidde zich al jaren onopgemerkt in Afrika voordat de ziekte in 2022 in meer dan 70 landen uitbrak, zei Ogoina tijdens een virtuele persconferentie.
“Wat we nu in Afrika zien, verschilt van de wereldwijde uitbraak in 2022”, zei hij. Terwijl die uitbraak overwegend gericht was op homo- en biseksuele mannen, wordt mpox in Afrika nu verspreid via seksuele transmissie en via nauw contact tussen kinderen, zwangere vrouwen en andere kwetsbare groepen.
En hoewel de meeste mensen boven de 50 waarschijnlijk gevaccineerd zijn tegen pokken, wat enige bescherming kan bieden tegen pokken, is dat niet het geval voor de overwegend jonge bevolking van Afrika, die volgens Ogoina het meest vatbaar is.
Mpox behoort tot dezelfde virusfamilie als pokken, maar veroorzaakt mildere symptomen zoals koorts en lichaamspijnen. Het verspreidt zich meestal via nauw huid-op-huidcontact, inclusief seks. Mensen met ernstigere gevallen kunnen opvallende blaren op het gezicht, de handen, de borst en de geslachtsdelen ontwikkelen.
Eerder deze maand verklaarde de WHO dat de toenemende mpox-uitbraken in Congo en elf andere landen in Afrika een wereldwijde noodsituatie zijn.
Dinsdag meldden de Africa Centers for Disease Control and Prevention dat er meer dan 22.800 mpox-gevallen en 622 doden op het continent waren en dat infecties de afgelopen week met 200% waren gestegen. De meeste gevallen en doden zijn in Congo, waar de meeste mpox-infecties voorkomen bij kinderen onder de 15.
Dr. Placide Mbala-Kingebeni, een Congolese wetenschapper die hielp bij het identificeren van de nieuwste versie van mpox, zei dat diagnostische tests die in het land worden gebruikt de variant niet altijd detecteren, waardoor het moeilijk is om de verspreiding van de variant te volgen.
In mei publiceerde Mbala-Kingebeni, die een lab leidt bij Congo’s National Institute for Biomedical Research, onderzoek naar een nieuwe vorm van mpox die mogelijk minder dodelijk is, maar wel besmettelijker. De genoemde mutaties suggereerden dat het “meer aangepast was aan menselijke overdracht”, zei hij, maar het gebrek aan tests in Congo en elders bemoeilijkte de inspanningen om uitbraken te monitoren.
De nieuwe variant is ontdekt in vier andere Afrikaanse landen en ook in Zweden, waar gezondheidsfunctionarissen zeiden dat ze deze maand het eerste geval van een persoon met de meer besmettelijke vorm van mpox hebben geïdentificeerd. De persoon was besmet geraakt tijdens een verblijf in Afrika.
Volgens de WHO wijzen de tot nu toe beschikbare gegevens er niet op dat de nieuwe vorm van mpox gevaarlijker is, maar er wordt nog steeds onderzoek gedaan.
Marion Koopmans, viroloog bij het Erasmus Medisch Centrum in Nederland die mpox bestudeert, zei dat wetenschappers nu een aantal significante gevolgen van de ziekte zien. Ze merkten op dat zwangere vrouwen een miskraam kregen of hun foetus verloren en dat sommige baby’s met mpox werden geboren.
Ogoina, hoogleraar infectieziekten aan de Niger Delta University in Nigeria, zei dat Afrikaanse gezondheidswerkers zich bij gebrek aan vaccins en medicijnen moeten richten op het bieden van ondersteunende zorg. Ze zouden bijvoorbeeld moeten zorgen dat patiënten voldoende te eten hebben en dat ze geestelijke gezondheidszorg krijgen, gezien het stigma dat vaak aan mpox kleeft.
“Het is heel, heel jammer dat we mpox al 54 jaar hebben en dat we nu pas aan therapeutische behandelingen denken”, zei hij.
Mbala-Kingebeni zei dat strategieën die eerder werden gebruikt om ebola-uitbraken in Afrika te stoppen, zouden kunnen helpen, gezien het beperkte aantal verwachte vaccinaties. Hij zei dat de autoriteiten hebben geschat dat Afrika ongeveer 10 miljoen doses nodig heeft, maar er misschien maar ongeveer 500.000 zal ontvangen — en het is onduidelijk wanneer ze zullen arriveren.
“Als we een geval vinden en rond het geval vaccineren, zoals we met Ebola hebben gedaan, kunnen we de brandhaarden beter aanpakken”, zei hij.
Volgens Koopmans is het, gezien de dringende behoefte aan vaccins in Afrika, onrealistisch om te wachten totdat er meer vaccins worden geproduceerd.
“De vraag op korte termijn is eigenlijk: wie heeft vaccins en waar kunnen ze het beste worden ingezet?”, zei ze.
Het Spaanse ministerie van Volksgezondheid maakte dinsdag bekend dat het 20% van de voorraad mpox-vaccins, zo’n 500.000 doses, gaat doneren aan Afrikaanse landen die met mpox kampen.
“Wij vinden het zinloos om vaccins te verzamelen waar ze niet nodig zijn”, aldus het Spaanse ministerie van Volksgezondheid in een verklaring. Spanje zal de Europese Commissie aanbevelen om alle lidstaten ook 20% van hun vaccinvoorraad te laten doneren.
Alleen al de donatie van Spanje is meer dan wat de Europese Unie, het vaccin Bavarian Nordic en de VS hebben toegezegd. Vorige week zei Africa CDC dat de EU en Bavarian Nordic 215.000 mpox-vaccins hadden beloofd, terwijl de VS zei dat ze 50.000 doses van hetzelfde vaccin aan Congo doneerden. Japan heeft ook enkele doses aan Congo gedoneerd.
Ondertussen doneerde de VS dinsdag 10.000 doses mpox-vaccins aan Nigeria, waar mpox veel voorkomt. De vaccins zijn de eerste die in Afrika arriveerden sinds de wereldwijde noodtoestand werd uitgeroepen. Het land heeft dit jaar een paar dozijn gevallen gehad.