CARACAS – De Venezolaanse president Nicolás Maduro wordt geconfronteerd met meer internationale berispingen dan ooit tevoren in de twaalf jaar dat hij aan de macht was.
Algemeen wordt aangenomen dat de zelfverklaarde socialist de verkiezingen van vorig jaar door een aardverschuiving heeft verloren. Dat leidde tot kritiek van de Verenigde Staten en anderen dat de stem was gestolen en dwong Maduro zich tot de veiligheidstroepen te wenden om tegenstanders te onderdrukken en te arresteren.
Aanbevolen video’s
Nu wordt hij vrijdag beëdigd voor een derde termijn, terwijl de uitdager van de oppositie, die beweert te hebben gewonnen, belooft tegen die tijd uit ballingschap terug te keren.
Maduro lijkt te hebben gedijen van conflicten sinds wijlen Hugo Chávez in 2012 de fakkel van zijn Bolivariaanse revolutie doorgaf aan zijn trouwe assistent. De uitdagingen varieerden van een drone-aanval en massale protesten over de ineenstorting van de olierijke economie tot een internationale crimineel. onderzoek naar mensenrechtenschendingen en een Amerikaanse premie van 15 miljoen dollar in verband met beschuldigingen van drugshandel.
De geschiedenis van Latijns-Amerika is vol sterke mannen die betwiste verkiezingen hebben doorstaan en vervolgens op korte termijn zijn verdreven, van de poging van de Chileense dictator Augusto Pinochet om in een referendum in 1988 met de stemmen te knoeien, tot de grondwettelijk verjaarde derde ambtstermijn van de Peruaanse leider Alberto Fujimori in 2000.
Voor ons ligt Maduro’s zwaarste uitdaging tot nu toe – een die de toekomst van de toch al verzwakte democratie van Venezuela zal bepalen.
Honkbal of politiek?
Een biopic die voor de campagne van vorig jaar werd geproduceerd, vertelde hoe Maduro opgroeide in een arbeiderswijk van Caracas, verscheurd tussen zijn liefde voor honkbal en studentenactivisme.
“Neem een beslissing”, zegt een coach tegen de tienerwerper die Maduro in de film speelt. “Het is honkbal of politiek.”
In het echte leven werd Maduro, nadat hij de radicale politiek van zijn vader had omarmd, in 1986 naar het communistische Cuba gestuurd voor een jaar ideologische instructie – zijn enige studie na de middelbare school.
Bij thuiskomst vond hij werk als buschauffeur en vakbondsorganisator. Hij omhelsde Chávez nadat de toenmalige parachutist van het leger in 1992 een mislukte staatsgreep pleegde tegen een impopulaire bezuinigingsregering. Rond dezelfde tijd ontmoette hij zijn oude partner, Cilia Flores, een advocaat van de gevangengenomen leider.
Nadat Chávez in 1998 werd vrijgelaten en tot president werd gekozen, hielp Maduro, een jonge wetgever, zijn agenda van herverdeling van de olierijkdom en politieke macht van het OPEC-land te verwezenlijken.
Internationale erkenning
In 2006 benoemde Chávez Maduro tot minister van Buitenlandse Zaken, een erkenning voor zijn werk om de spanningen met de VS na een kortstondige staatsgreep te verzachten. In die rol verspreidde hij de oliedollars van Venezuela over de hele wereld en bouwde hij allianties op.
“Hij was altijd erg gedisciplineerd”, zegt Vladimir Villegas, die Maduro al sinds de middelbare school kent en zijn vice-minister van Buitenlandse Zaken was tot hij brak met Chávez.
Toen Maduro in 2013 aan de macht kwam na de dood van zijn mentor aan kanker, had hij moeite om orde te brengen in het door verdriet getroffen land. Zonder ‘El Comandante’ aan het roer kwam de economie in een dodelijke spiraal terecht – een krimp van 71% tussen 2012 en 2020, terwijl de inflatie boven de 130.000% uitkwam – en tegenstanders en rivalen binnen de regering roken bloed.
Onder de elites kreeg hij de bijnaam ‘Maburro’ vanwege volksachtige capriolen, zoals beweren dat Chávez hem als een ‘vogeltje’ leek. Minder dan een jaar na zijn toevallige presidentschap lanceerden hardliner-tegenstanders demonstraties waarin hij zijn vertrek eisten.
Maduro leunde zwaar op de veiligheidstroepen en sloeg de protesten neer. Maar toen de schappen van de supermarkten leeg waren en er sprake was van wijdverbreide tekorten, werden ze drie jaar later met meer intensiteit hervat, waarbij meer dan honderd mensen om het leven kwamen. In 2018 startte het Internationaal Strafhof een strafrechtelijk onderzoek naar mogelijke misdaden tegen de menselijkheid.
Het harde optreden zette zich voort in de presidentiële race van 2018, die de oppositie boycotte toen een aantal van haar leiders werd uitgesloten van deelname. Tientallen landen onder leiding van de VS veroordeelden de herverkiezing van Maduro als onwettig en erkenden Juan Guaidó, het hoofd van de Nationale Vergadering, als de gekozen leider van Venezuela.
Er volgde nog meer onrust, dit keer versterkt door de “maximale druk”-campagne van de regering-Trump om oliesancties te bestraffen. Toen volgde een clandestiene inval georganiseerd door een ex-Amerikaanse Groene Baret, een opstand in de kazerne en uiteindelijk de pandemie van het coronavirus.
De kansen trotseren
Op de een of andere manier kwam Maduro er na elke crisis sterker uit, ook al werden de problemen van het land groter. In 2022, toen zijn tegenstanders waren verslagen, kreeg hij een nieuwe bijnaam: Super Bigote, een knipoog naar zijn dikke zwarte snor. Het was ook een eerbetoon van supporters aan zijn reputatie omdat hij de kansen trotseerde.
Hij ging met dezelfde mentaliteit de verkiezingen van 2024 in, ervan overtuigd dat opiniepeilingen die een vloedgolf van steun voor zijn voorheen onbekende tegenstander, Edmundo González, lieten zien, een politiek wapen waren dat door zijn vijanden en de VS werd gebruikt om het land te destabiliseren.
Sinds hij de overwinning claimde ondanks geloofwaardig bewijs van verkiezingsfraude, heeft Maduro erop vertrouwd dat de veiligheidstroepen zijn tegenstanders oppakken. Deze week zei González dat zijn schoonzoon was ontvoerd door gemaskerde mannen. Carlos Correa, een prominente advocaat voor de vrijheid van meningsuiting, werd ook weggevoerd door gemaskerde aanvallers. De regering heeft op geen van beide gevallen gereageerd.
Michael Shifter, voormalig voorzitter van de Inter-Amerikaanse Dialoog in Washington, zei dat dergelijke repressiedaden kunnen duiden op zwakte die een boemerang tegen Maduro zou kunnen vormen.
“De sleutel zijn de strijdkrachten,” zei Shifter, eraan toevoegend dat de recente val van de Syrische heerser, Bashar Assad, de hoop op verandering van de Venezolanen heeft vernieuwd: “Deze regimes zijn zeer onvoorspelbaar en kunnen elk moment vallen, ook al lijken ze behoorlijk sterk. Als het instort, zal het intern instorten.”