PARIJS – Toen de stadionomroeper hen vertelde dat ze getuige waren van geschiedenis, begonnen de toeschouwers in Parijs te juichen en te applaudisseren. Niet dat de vrouw die geschiedenis schreef het daadwerkelijk doorhad: Sarah Adam was veel te druk — ze ramde vrolijk haar rolstoel tegen andere spelers, allemaal mannen, en scheurde over het veld om try na try te scoren.
Adam baant een pad in de Franse hoofdstad als de eerste Amerikaanse vrouw die deelneemt aan de meest ruige van de 22 Paralympische sporten: rolstoelrugby.
Aanbevolen video’s
Ze stond in de basisopstelling toen Team USA donderdag haar campagne aftrapte — tegen bekende vijand Canada. Haar zes pogingen in 16 drukke minuten op het veld droegen niet alleen bij aan een 51-48 overwinning in de groepsfase. Ze gelooft en hoopt dat ze ook de geesten opent door te laten zien dat vrouwen kunnen floreren in de gemengde maar door mannen gedomineerde sport.
“Er is een plek voor ons op dat veld,” zei ze. “We moeten meer vrouwen daar hebben, en gezien worden, zodat mensen weten dat dit een optie voor hen is.”
Andere vrouwen in rolstoelrugby doorbreken ook barrières. Australië heeft een ongekend aantal van drie vrouwen in zijn team van 12 spelers in Parijs. Denemarken, Duitsland en Japan hebben ook vrouwelijke spelers, waardoor gastland Frankrijk, regerend kampioen Groot-Brittannië en Canada de enige teams zijn die dat niet hebben.
Het totaal aantal vrouwen dat meedoet aan het rolstoelrugbyteam van de Paralympische Spelen in Tokio in 2021 is twee keer zo hoog als het aantal vrouwen dat meedoet. Maar er zijn in Parijs nog altijd 88 mannen die het aantal vrouwen overtreffen (11 tegen 1), dus er is nog genoeg ruimte en behoefte voor verdere vooruitgang.
“Het gaat te langzaam”, zei Ella Sabljak, die in haar 6 1/2 minuten op het veld één try scoorde in de openingswedstrijd van Australië tegen Groot-Brittannië, dat in het vierde kwart een voorsprong nam om met 58-55 te winnen.
“We zijn absoluut de weg aan het banen in Australië,” zei ze. “Andere teams moeten absoluut inhalen, begrijpen en erkennen dat vrouwen waarde toevoegen aan het spel. Weet je, we zijn geen last. We zijn niet anders. We zijn niet moeilijk. We zijn, net als elite-atleten tussen andere elite-atleten. En dus denk ik dat mensen hun perspectief moeten veranderen op wat vrouwen te bieden hebben.”
Adam was optimistischer.
“We krijgen meer zichtbaarheid,” zei ze. “De eerste stap, dat is wat telt.”
Bij de Paralympics classificeert de sport atleten op basis van hun fysieke mogelijkheden, met een score van 0,5 voor de minst bekwame spelers, oplopend met halve punten tot 3,5 voor de meest bekwame. Samen kunnen de vier spelers die teams op een bepaald moment opstellen, niet een gecombineerde totaalscore hebben die hoger is dan 8 — wat betekent dat de meest bekwame spelers een team moeten vormen met anderen die minder bekwame spelers zijn.
Maar de sport beloont teams die vrouwen inzetten, wat hen een extra half punt oplevert voor elke vrouw die ze op het veld hebben. Tegen Canada stond die regel het Amerikaanse team toe om te beginnen met Adam en Josh Wheeler, beiden geclassificeerd als 2,5, en verdediger Jeff Butler, die 0,5 toevoegde, maar nog steeds ruimte liet voor aanvoerder Chuck Aoki, geclassificeerd als 3,0. Hij werd de topscorer van het team en droeg 21 keer bij.
“Het zorgt voor een gelijk speelveld”, zei Adam over de regel.
Sabljak, de Australiër, zei: “Het vergroot onze kans om mee te doen, omdat het altijd een mannencompetitie is geweest.”
“Het geeft mij het gevoel dat ik gewaardeerd word”, voegde ze toe.
Andrea Bundon, die onderzoek doet naar de deelname van vrouwen aan Paralympische sporten, zegt dat rolstoelrugby de regel gebruikt om teams aan te moedigen vrouwelijke speelsters te zoeken en te ontwikkelen, zodat ze hen een extra voorsprong op het veld kunnen geven.
“De positie die vrouwen in deze sport innemen is nog steeds erg precair,” waarschuwde Bundon. Maar nu Paralympische sporten steeds meer aandacht krijgen, “is het feit dat deze vrouwen de kans krijgen om hun atletisch vermogen en talent te tonen goed nieuws en moet het gevierd worden — zelfs als we beter eisen!”
Uitzonderlijk snel en wendbaar op twee wielen, vaardigheden die ze aanscherpt tijdens intensieve training, reed Adam rondjes om stevige Canadese mannen heen die haar over het veld achtervolgden en hun gepantserde stoelen tegen de hare aan ramden als ze konden.
“Ze zijn behoorlijk groot”, zei ze. “Ik moet slimmer zijn. Ik moet strategisch zijn en ze een beetje te slim af zijn, want ik kan mijn gewicht er niet zo in gooien. Als ik tegen een man van 200 pond vecht, ga ik verliezen.”
“Ik vertrouw op de behendigheid – de behendigheid en de intelligentie.”
Toeschouwer Marleen Sanderse, die in 2008 als reserveroeister voor Nederland deelnam aan de Paralympische Spelen in Peking, was onder de indruk.
“Ze is geweldig,” zei Sanderse. “Het is zo belangrijk om rolmodellen te hebben, in de sport, in de politiek, in alles.”