LONDEN – De hoofden van de Britse en Amerikaanse buitenlandse inlichtingendiensten zeiden zaterdag dat de verrassingsinval van Oekraïne in Rusland een belangrijke prestatie is die het verhaal over de slopende, 2,5 jaar durende oorlog zou kunnen veranderen. Ze drongen er bij de bondgenoten van Kiev op aan zich niet te laten tegenhouden door Russische dreigementen van escalatie.
Richard Moore, het hoofd van MI6, zei dat Kievs verrassende augustusoffensief om grondgebied in de Russische regio Koersk te veroveren “typisch brutaal en stoutmoedig was van de kant van de Oekraïners, om te proberen het spel te veranderen.” Hij zei dat het offensief – waarvan Oekraïne zegt dat het ongeveer 1.300 vierkante kilometer (500 vierkante mijl) Russisch grondgebied heeft veroverd – “de oorlog bij gewone Russen thuis heeft gebracht.”
Aanbevolen video’s
Tijdens een gezamenlijk, ongekend openbaar evenement in Londen, zei CIA-directeur William Burns dat het offensief een “belangrijke tactische prestatie” was die de kwetsbaarheden van het Russische leger aan het licht had gebracht.
Het is nog maar de vraag of Oekraïne de winst kan omzetten in een langetermijnvoordeel. Tot nu toe heeft het offensief de focus van de Russische president Vladimir Poetin niet weggetrokken van Oost-Oekraïne, waar zijn troepen de strategisch gelegen stad Pokrovsk naderen.
De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy heeft bondgenoten herhaaldelijk onder druk gezet om Kiev door het Westen geleverde raketten te laten gebruiken om diep in Rusland toe te slaan en locaties te raken van waaruit Moskou luchtaanvallen uitvoert. Hoewel sommige landen, waaronder Groot-Brittannië, het idee stilzwijgend zouden steunen, zijn andere, waaronder Duitsland en de VS, terughoudend.
De Amerikaanse president Joe Biden heeft Oekraïne toestemming gegeven om door de VS geleverde raketten op Rusland af te vuren ter zelfverdediging. De afstand tot Rusland is echter grotendeels beperkt gebleven tot grensoverschrijdende doelen die als een directe bedreiging worden beschouwd, uit bezorgdheid over verdere escalatie van het conflict.
Burns zei dat het Westen “bewust” moet zijn van het escalatierisico, maar zich niet “onnodig moet laten intimideren” door Russisch wapengekletter. Hij onthulde dat er eind 2022 een moment was waarop er een “echt risico bestond dat Moskou tactische kernwapens zou gebruiken”.
Hij waarschuwde ook voor de groeiende en “verontrustende” defensierelatie tussen Rusland, China, Iran en Noord-Korea, die volgens hem zowel Oekraïne als westerse bondgenoten in het Midden-Oosten bedreigt. Noord-Korea heeft munitie en raketten naar Rusland gestuurd om tegen Oekraïne te gebruiken, terwijl Iran Moskou voorziet van aanvalsdrones.
Burns zei dat de CIA nog geen bewijs heeft gezien dat China wapens naar Rusland heeft gestuurd, “maar we zien veel dingen die daar niet op lijken.” En hij waarschuwde Iran tegen het leveren van ballistische raketten aan Moskou, en zei dat “het een dramatische escalatie” van de relatie zou zijn.
Hij zei niet of dergelijke raketten al waren verzonden. Maar twee mensen die bekend zijn met de zaak zeiden dat de Verenigde Staten bondgenoten hebben verteld dat ze geloven dat Teheran ballistische raketten met een korte reikwijdte heeft overgedragen aan Rusland. Ze spraken op voorwaarde van anonimiteit om een kwestie te bespreken die niet openbaar is gemaakt.
Voorafgaand aan hun gezamenlijke optreden op het FT Weekend Festival in het Kenwood House in Londen, schreven de twee spionnenmeesters een opiniestuk voor de Financial Times, waarin ze opriepen tot een staakt-het-vuren in de oorlog van Israël tegen Hamas. Ze zeiden dat hun agentschappen “onze inlichtingendiensten hadden uitgebuit om hard te pushen voor terughoudendheid en de-escalatie.”
Burns was nauw betrokken bij de pogingen om een einde te maken aan de gevechten. In augustus reisde hij naar Egypte voor gesprekken op hoog niveau. Het doel was om een deal te sluiten over de gijzeling en om het conflict in ieder geval tijdelijk te stoppen.
Tot nu toe is er geen overeenkomst, hoewel Amerikaanse functionarissen volhouden dat een deal dichtbij is. Biden zei onlangs dat er nog “slechts een paar kwesties” onopgelost zijn. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft echter gezegd dat berichten over een doorbraak “helemaal onjuist” zijn.
“Ik kan niet zeggen hoe dichtbij we nu zijn,” vertelde Burns aan het publiek in Londen. Hij zei dat onderhandelaars werken aan nieuwe, gedetailleerde voorstellen die binnen enkele dagen gepresenteerd zouden worden.
Burns zei dat hoewel 90% van de tekst door de strijdende partijen is goedgekeurd, “de laatste 10% niet voor niets de laatste 10% is, omdat het het moeilijkste deel is om te doen.”
Burns zei dat het beëindigen van het conflict “enkele moeilijke keuzes en enkele moeilijke compromissen” van zowel Israël als Hamas zou vergen.
De VS en het Verenigd Koninkrijk zijn beide trouwe bondgenoten van Israël, hoewel Londen maandag afweek van Washington door de wapenexport naar Israël op te schorten vanwege het risico dat deze gebruikt zouden kunnen worden om het internationaal recht te overtreden.
De toespraak van de inlichtingenchefs kwam voorafgaand aan een drukke week van trans-Atlantische diplomatie, met onder meer een ontmoeting in Washington tussen Biden en de Britse premier Keir Starmer. Het Witte Huis zei dat de gesprekken Oekraïne, Gaza en andere kwesties zouden raken.
In een ander teken van de intensivering van de ‘speciale relatie’ zal de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken begin volgende week ook naar Londen reizen voor gesprekken met de Britse minister van Buitenlandse Zaken David Lammy en andere functionarissen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken meldde dat Blinken maandag en dinsdag zal deelnemen aan de strategische dialoog tussen de VS en het Verenigd Koninkrijk, die betrekking zal hebben op Oekraïne, het Midden-Oosten, China en de Indo-Pacifische regio.
In hun artikel benadrukten Burns en Moore de kracht van de trans-Atlantische relatie in het licht van “een ongekend scala aan bedreigingen”, waaronder een assertief Rusland, een steeds machtiger China en de constante tromgeroffel van het internationale terrorisme – allemaal gecompliceerd door snelle technologische veranderingen.
Ze benadrukten de “roekeloze sabotagecampagne” van Rusland in heel Europa en het “cynische gebruik van technologie om leugens en desinformatie te verspreiden, die bedoeld zijn om wiggen tussen ons te drijven.”
Amerikaanse functionarissen beschuldigen Moskou al lang van inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Deze week nam de regering-Biden bovendien websites van het Kremlin in beslag. Ook beschuldigde ze werknemers van de Russische omroep RT ervan heimelijk socialemediacampagnes te financieren om pro-Kremlin-boodschappen te verspreiden en verdeeldheid te zaaien rond de presidentsverkiezingen in november.
Westerse functionarissen hebben Rusland ook in verband gebracht met verschillende geplande aanslagen in Europa, waaronder een vermeend complot om Oekraïense bedrijven in Londen in brand te steken.
Volgens Moore handelen de Russische spionnen steeds wanhopiger en roekelozer.
“De Russische inlichtingendienst is een beetje vreemd geworden”, zei hij.