KINSHASA – Een militaire rechtbank in Congo heeft vrijdag de doodstraf uitgesproken tegen 37 mensen, waaronder drie Amerikanen, nadat ze waren veroordeeld wegens deelname aan een couppoging.
De verdachten, de meesten Congolezen maar ook een Brit, Belg en Canadees, hebben vijf dagen de tijd om in beroep te gaan tegen het vonnis op beschuldigingen waaronder poging tot staatsgreep, terrorisme en criminele associatie. Veertien mensen werden vrijgesproken in het proces, dat in juni begon.
Aanbevolen video’s
De openlucht militaire rechtbank in de hoofdstad Kinshasa veroordeelde de 37 verdachten en legde “de zwaarste straf, die van de dood” op in het vonnis dat in het Frans werd uitgesproken door de presiderende rechter Maj. Freddy Ehuma. De drie Amerikanen, gekleed in blauwe en gele gevangeniskleding en zittend op plastic stoelen, leken stoïcijns toen een tolk hun vonnis uitlegde.
Richard Bondo, de advocaat die de zes buitenlanders verdedigde, betwistte of de doodstraf momenteel nog in Congo kan worden opgelegd, ondanks de herinvoering ervan eerder dit jaar. Hij zei dat zijn cliënten tijdens het onderzoek naar de zaak over onvoldoende tolken beschikten.
“We zullen deze beslissing in beroep aanvechten”, aldus Bondo.
De couppoging
Zes mensen werden gedood tijdens de mislukte staatsgreeppoging onder leiding van de weinig bekende oppositieleider Christian Malanga in mei, die het presidentiële paleis en een nauwe bondgenoot van president Felix Tshisekedi als doelwit had. Malanga werd dodelijk neergeschoten toen hij zich verzette tegen arrestatie, kort nadat hij de aanval live had gestreamd op zijn sociale media, aldus het Congolese leger.
Malanga’s 21-jarige zoon Marcel Malanga, die een Amerikaans staatsburger is, en twee andere Amerikanen werden veroordeeld in de couppoging. Hij vertelde de rechtbank dat zijn vader hem en zijn middelbare schoolvriend had gedwongen om deel te nemen aan de aanval.
“Papa dreigde ons te vermoorden als we zijn bevelen niet opvolgden,” zei Marcel Malanga.
Andere leden van de bonte militie vertelden over soortgelijke bedreigingen van de oudere Malanga, en sommigen vertelden dat ze waren opgelicht en dachten dat ze voor een vrijwilligersorganisatie werkten.
De moeder van Marcel, Brittney Sawyer, beweert dat haar zoon onschuldig is en gewoon zijn vader volgde, die zichzelf beschouwde als president van een schaduwregering in ballingschap. In de maanden sinds de arrestatie van haar zoon, heeft Sawyer haar energie gericht op fondsenwerving om hem geld te sturen voor voedsel, hygiëneproducten en een bed. Hij slaapt op de vloer van zijn cel in de militaire gevangenis van Ndolo en lijdt aan een leverziekte, zei ze.
De andere Amerikanen zijn Tyler Thompson Jr., 21, die met de jongere Malanga vanuit Utah naar Afrika vloog voor wat zijn familie zag als een gratis vakantie, en Benjamin Reuben Zalman-Polun, 36, die naar verluidt Christian Malanga kende via een goudmijnbedrijf. Het bedrijf werd in 2022 in Mozambique opgericht, volgens een officieel tijdschrift dat is uitgegeven door de Mozambikaanse overheid, en een rapport van de nieuwsbrief Africa Intelligence.
Reacties in de VS
Woordvoerder Matthew Miller van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken vertelde verslaggevers in Washington op vrijdag dat de federale overheid op de hoogte was van het vonnis. Het ministerie heeft de drie Amerikanen niet als onterecht vastgehouden verklaard, waardoor het onwaarschijnlijk is dat Amerikaanse functionarissen zullen proberen te onderhandelen over hun terugkeer.
“We begrijpen dat het juridische proces in de DRC het voor verdachten mogelijk maakt om in beroep te gaan tegen de beslissing van de rechtbank,” zei Miller. “Ambassademedewerkers hebben deze procedures bijgewoond terwijl ze het proces doorliepen. We blijven de procedures bijwonen en volgen de ontwikkelingen nauwlettend.”
Thompson was uitgenodigd voor een Afrika-reis door de jongere Malanga, zijn voormalige high school football teamgenoot in een buitenwijk van Salt Lake City. Maar het reisschema zou meer kunnen omvatten dan alleen sightseeing. Andere teamgenoten beweerden dat Marcel tot $ 100.000 had geboden om met hem mee te gaan op een “beveiligingsbaan” in Congo, en ze zeiden dat hij wanhopig leek om een Amerikaanse vriend mee te nemen.
De advocaat van de Thompsons in Utah, Skye Lazaro, zei dat de familie kapot is van het vonnis.
“We dringen er bij iedereen die Tyler en zijn familie tijdens dit proces heeft gesteund op aan om een brief te schrijven naar hun congresleden en hun hulp te vragen om hem naar huis te halen”, aldus Lazaro.
De Amerikaanse senatoren Mitt Romney en Mike Lee uit Utah hebben de Amerikaanse regering niet publiekelijk opgeroepen om te pleiten voor de vrijlating van de Amerikanen.
“Dit is een extreem moeilijke en angstaanjagende situatie voor de betrokken families,” zei Romney-woordvoerder Dilan Maxfield. “Ons kantoor heeft voortdurend contact gehad met het ministerie van Buitenlandse Zaken en zal dat blijven doen.”
Vorige maand riep de militaire aanklager, luitenant-kolonel Innocent Radjabu, de rechter op om alle verdachten ter dood te veroordelen, behalve één die lijdt aan “psychologische problemen.”
Congo heeft eerder dit jaar de doodstraf opnieuw ingevoerd, waarmee een meer dan twintig jaar oud moratorium werd opgeheven, terwijl de autoriteiten worstelen om geweld en militante aanvallen in het land in te dammen. Het strafrecht van het land staat de president toe om de executiemethode aan te wijzen. Eerdere executies van militanten in Congo zijn uitgevoerd door een vuurpeloton.