JERUZALEM – Slechts een jaar geleden prees de Israëlische premier Benjamin Netanyahu vanaf het podium van de Algemene Vergadering van de VN triomfantelijk een nieuwe vrede die volgens hem door het Midden-Oosten zou razen. Een jaar later, terwijl hij terugkeert naar datzelfde wereldtoneel, ligt die visie in duigen.
De verwoestende oorlog in Gaza is bijna een jaar oud. Israël staat op het punt van een bredere regionale oorlog met de door Iran gesteunde Libanese groep Hezbollah. En het land raakt internationaal steeds meer geïsoleerd en wordt geleid door een polariserende leider wiens aanpak van het conflict tot protesten heeft geleid, zowel in de hoofdsteden van de wereld als op de straten van zijn eigen land.
Aanbevolen video’s
En het zijn niet alleen de groeiende regionale conflicten die Israël onder druk zetten. Netanyahu zal naar New York reizen, ook belast met wat een dreigend arrestatiebevel voor hem zou kunnen zijn door het Internationaal Strafhof, wat hem in een soort kameraadschap zou plaatsen met de Russische president Vladimir Poetin en de voormalige Soedanese leider Omar al-Bashir.
“Hij bereikt bijna het punt waarop hij persona non grata is”, aldus Alon Liel, voormalig directeur-generaal van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken en uitgesproken criticus van Netanyahu.
Hij staat bekend om zijn toespraken bij de VN, maar zal het dit jaar anders zijn?
Netanyahu zal vrijdag de Algemene Vergadering toespreken. Als begaafd spreker beschouwt hij toespraken vanaf zulke vereerde posities al lang als de optimale manier om een boodschap over te brengen en politieke punten te scoren bij Israëliërs die geboeid zijn door zijn vlekkeloze Engels en vurige voordracht. In juli verdedigde hij Israëls zaak voor de oorlog in Gaza voor een gezamenlijke sessie van het Amerikaanse Congres, waar hij meerdere ovaties en lofbetuigingen ontving, zelfs van sommige critici thuis.
“Volgens hem is elke reis naar New York, naar het grote podium van de wereldzaken, een voordeel”, aldus Yossi Shain, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Georgetown en Tel Aviv University. Hij zei dat Netanyahu’s toespraken in het buitenland vaak bedoeld waren om het publiek thuis te imponeren, en deze was niet anders.
Netanyahu staat bekend om zijn showmanship bij de Verenigde Naties en heeft herhaaldelijk de preekstoel gebruikt om zijn ideologie en beleid te bepleiten. Tijdens een toespraak in 2012 zwaaide Netanyahu beroemd genoeg met een bord met een cartoonbom om te illustreren wat hij de race van Iran naar een kernwapen noemde. In 2009 kwam hij opdagen met een kopie van de plannen voor het nazi-vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau, waarmee hij de nadruk legde op wat hij de “antisemitische tirades” van de voormalige Iraanse leider noemde.
Vorig jaar lag zijn focus op wat leek op een opkomende normalisatie met Saoedi-Arabië, waarvan hij zei dat het aantoonde hoe een bredere vrede in het Midden-Oosten niet afhankelijk was van het oplossen van het conflict met de Palestijnen. Hij hield zijn steun omhoog, een kaart van de regio, en gebruikte het woord ‘vrede’ 42 keer. De kaart leek Gaza en de Westelijke Jordaanoever te tonen — gebieden die door de Palestijnen werden geclaimd voor een toekomstige staat — als omvattend door Israël.
Maar Netanyahu arriveert deze week bij de Verenigde Naties op een moment dat zijn eigen diplomatieke kapitaal en legitimiteit, en die van het land dat hij vertegenwoordigt, op een laag pitje staan. Critici zeggen dat het, afgezien van een moment in de schijnwerpers, niet duidelijk is wat Netanyahu met het bezoek zal bereiken.
“Hij is een groot voorstander van speechmaking”, zei Tal Schneider, een Israëlische politieke commentator. “Hij denkt dat als hij een speech in het Engels houdt, hij mensen kan overtuigen van de rechtvaardigheid van zijn manier van doen”, zei ze, eraan toevoegend dat dat aantoonde dat hij “los stond van de realiteit”.
Het kantoor van Netanyahu reageerde niet direct op een verzoek om commentaar. Miki Zohar, een minister die dicht bij Netanyahu staat, zei dat de VN een “zeer belangrijk podium” was om Israëls standpunt uiteen te zetten en hij hoopte dat de toespraak de internationale steun zou versterken.
Sommigen willen misschien niet horen wat hij te zeggen heeft
Bij de VN zal Netanyahu proberen een wereld die steeds meer geïrriteerd raakt door Israëls oorlog in Gaza ervan te overtuigen dat de doelen ervan rechtvaardig zijn. Hij kan proberen de wereld te mobiliseren achter een Israëlische oorlog tegen Hezbollah. En hij zal waarschijnlijk de schuld voor de chaos in de regio bij Iran leggen, een terugkerend aandachtspunt in zijn toespraken in binnen- en buitenland. Dat hij überhaupt de reis maakt, in een tijd van escalerend geweld met Hezbollah, geeft aan hoeveel betekenis hij hecht aan de toespraak.
Maar de woorden van Netanyahu vallen mogelijk in dovemansoren.
De Israëlische leider “gelooft werkelijk dat zijn VN-toespraken een transformerend effect hebben op de geschiedenis. Dat doen ze niet”, zei Alon Pinkas, een voormalig Israëlisch consul-generaal in New York. Netanyahu’s bezoek, voegde Pinkas toe, komt nu Israël wereldwijd wordt gezien als “op de rand van een veroordeelde pariastaat”, met zijn leider gezien als een “schurkenstaat van oorlogszuchtigen”.
Er worden protesten verwacht tijdens zijn bezoek. New York is de thuisbasis van Columbia University, de locatie van enkele van de meest intense campusdemonstraties van de afgelopen jaren dit voorjaar — door studenten die protesteerden tegen het bloedvergieten in Gaza.
Netanyahu, de langstzittende leider van Israël, is al jaren een internationaal verdeeldheid zaaiende figuur, met zijn harde aanpak van met name de Palestijnen, wat wereldleiders frustreert. Maar zijn aanpak van de oorlog in Gaza heeft zijn wereldwijde perceptie verder gekleurd.
De oorlog werd ontketend door de aanval van Hamas op 7 oktober, waarbij 1200 mensen omkwamen, voornamelijk burgers, en 250 mensen als gijzelaars naar Gaza werden gesleept. Veel Israëliërs geven Netanyahu en zijn beleid de schuld van het feit dat Hamas de militaire capaciteit kon ontwikkelen om door de geroemde verdediging van Israël te breken en de aanval in scène te zetten.
Volgens gezondheidsfunctionarissen in Gaza heeft de oorlog meer dan 41.000 Palestijnen gedood en vaak meerdere leden van dezelfde familie weggevaagd. Het heeft het grootste deel van de 2,3 miljoen inwoners van het kleine gebied ontheemd, in veel gevallen meerdere keren, en een humanitaire crisis veroorzaakt die wijdverspreide honger en gebrek aan toegang tot basisvoorzieningen heeft veroorzaakt. De door de VS geleide staakt-het-vuren-pogingen zijn vastgelopen en thuis is Netanyahu bekritiseerd omdat hij er niet in is geslaagd de ongeveer 70 gijzelaars waarvan wordt aangenomen dat ze nog in leven zijn en de lichamen van ongeveer 30 anderen mee naar huis te nemen.
Na de ongekende aanval van Hamas had Israël aanvankelijk de steun van zijn bondgenoten om de militante groep te straffen. Maar de felheid van de vergeldingsaanval en de verbijsterende tol die het van burgers heeft geëist, hebben de internationale stemming tegen Israël verzuurd. In de loop van de tijd is de regering-Biden steeds ongeduldiger geworden en heeft ze de levering van sommige wapens vertraagd. Groot-Brittannië zei eerder deze maand dat het de export van sommige wapens naar Israël opschortte vanwege het risico dat het gebruik ervan het internationale recht zou schenden.
Het verzoek van de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof om een arrestatiebevel tegen Netanyahu zal ook een grote rol spelen bij het bezoek en zou een leider die zichzelf ziet als een internationale staatsman, kunnen afschilderen als een wereldwijde paria. Liel vermoedde dat maar weinig staatshoofden akkoord zullen gaan om hem te ontmoeten aan de zijlijn van de vergadering en dat het bezoek een mislukking zou kunnen blijken voor Netanyahu.
“Het lijdt geen twijfel dat hij weet hoe hij een toespraak moet houden,” zei Liel, en voegde eraan toe: “Ik denk dat de wereld zijn geklets steeds minder gelooft.”