MEXICO-STAD – In de jaren 40 had de Mexicaanse kunstenaar Diego Rivera een droom: een heilige plek bouwen om zijn levenslange collectie pre-Spaanse kunst te bewaren en tentoon te stellen.
Het Anahuacalli Museum in Mexico-Stad, dat deze maand zijn 60-jarig jubileum viert, is alles waar hij op had gehoopt.
Aanbevolen video’s
Inch voor inch eert de piramidestructuur het Mexica-wereldbeeld. Onder de 60.000 archeologische stukken, vertegenwoordigen tientallen oude goden. En hoewel buitenlanders regelmatig op bezoek komen, zijn de workshops en activiteiten het hele jaar door erop gericht om de lokale gemeenschappen te verbinden met hun historische wortels.
“Dit is Diego Rivera’s droom die uitkomt: een ruimte waarin kunst, natuur en publiek naast elkaar bestaan”, aldus María Teresa Moya, directeur van Anahuacalli.
De Mexicaanse muralist was gelieerd aan een communistische ideologie. Hij en zijn vrouw — de beroemde kunstenares Frida Kahlo — bekritiseerden openlijk de katholieke kerk. Maar hun fascinatie voor de pre-Spaanse spiritualiteit van Mexico is voelbaar in hun werk.
Rivera kocht en verzamelde archeologische stukken, beeldde ze af op zijn muurschilderingen en ontwierp de Anahuacalli voor hun tentoonstelling.
“Diego had veel respect, genegenheid en bewondering voor onze voorouders,” zei Moya. “Alles wat hij ontwierp of creëerde, was geïnspireerd door onze oorsprong.”
Mexico’s pre-Spaanse wereldbeeld was zo belangrijk voor hem dat het zelfs de architectuur van de Anahuacalli beïnvloedde. Terwijl de begane grond de onderwereld vertegenwoordigt — en schemerig en koud aanvoelt — zijn de tweede en derde verdieping geïnspireerd door de aardse en hemelse werelden, waardoor ze warmer en overspoeld lijken door licht.
Hoewel het Mexicaanse erfgoed de boventoon voert in het ontwerp van het museum, kunnen bezoekers ook andere Meso-Amerikaanse invloeden ontdekken, aldus Aldo Lugo, een onderzoeker die tijdens rondleidingen door het museum de Maya-, Tolteekse en Teotihuacaanse elementen belicht.
De piramide van drie verdiepingen werd in september 1964 ingehuldigd, zeven jaar nadat Rivera stierf. De naam, Anahuacalli, betekent in het Nahuatl “huis omgeven door water.”
Volgens een recente overheidspublicatie onderscheidt het Anahuacalli zich van andere Mexicaanse musea doordat het zich bevindt in een ecologisch reservaat van ongeveer zes acres (2,6 hectare) dat de nabijgelegen flora en fauna beschermt. Het museum zelf is gebouwd met vulkanisch gesteente om te versmelten met de natuurlijke omgeving.
Rivera en Kahlo dachten eerst aan de plek als een oase waar ze konden ontsnappen aan de drukte van de stad. Later, zelfs toen hun plannen veranderden en Rivera besloot het museum te bouwen, wilde het stel begraven worden in de onderwereld van de Anahuacalli.
De aangrenzende nissen van de begane grond zijn momenteel leeg. Kahlo’s overblijfselen bevinden zich in haar “Blauwe Huis” en Rivera werd begraven in de Rotunda of Illustrious Persons, een nationale begraafplaats ter ere van degenen die een grote bijdrage hebben geleverd aan de Mexicaanse geschiedenis en cultuur. “Maar we houden de nissen, voor het geval ze hier terechtkomen,” zei Lugo.
Tijdens een bezoek van een uur aan de Anahuacalli kunt u de verschillende kamers en kabinetten als een boek lezen.
Vanaf het begin begroet Coatlicue, moeder van de goden, alle bezoekers vanaf het plafond. Haar mythe was speciaal voor het pre-Spaanse begrip van de wereld: een gevecht tussen haar zoon en dochter — de zon en de maan — verklaarde de oorsprong van dag en nacht.
De hoofdverdieping van Anahuacalli is gericht op rituelen en begrafenissen. Op het eerste niveau worden archeologische stukken tentoongesteld die het dagelijks leven uitbeelden, terwijl het tweede niveau — dat de hemelse wereld vertegenwoordigt — gewijd is aan de goden.
De muren en trappen van het museum hebben ook betekenissen. Elk van de vier hoeken van de Anahuacalli beeldt een natuurlijk element af — aarde, wind, water en vuur — en hun respectievelijke pre-Spaanse godheden. De trappen vertegenwoordigen de overgang tussen de stadia van iemands bestaan.
“De Anahuacalli is een tempel,” zei Moya. “En uniek in zijn soort.”
Ter ere van het 60-jarig jubileum organiseerde het museum diverse activiteiten die in het teken stonden van het artistieke en culturele landschap van Mexico.
Naast een gastronomisch festival in juni en maandelijkse lezingen over Rivera’s nalatenschap, die het publiek tot en met december kan bijwonen, werken buurtbewoners die de kunstenaar kenden aan een video om het mondelinge collectieve geheugen van het museum en de wijk waarin het zich bevindt, vast te leggen.
“We willen dat de gemeenschap het gevoel blijft houden dat deze ruimte van hen is”, aldus Moya.
Hedendaagse kunstenaars worden vaak uitgenodigd om tentoonstellingen te organiseren in Anahuacalli. “Atomic amnesia,” van de Mexicaanse beeldhouwer Pedro Reyes, zal te zien zijn van 13 september tot en met januari 2025.
Zijn 20 tentoongestelde werken, zo meldde een persbericht, waren geïnspireerd door een van Rivera’s muurschilderingen, die zeer controversieel was en op mysterieuze wijze verdween, hoewel de schets ervan bewaard is gebleven: “The Nightmare of War, The Dream of Peace. A Realist Fantasy (1952).”
Net als Rivera weerspiegelt Reyes’ kunst de maatschappij. Zijn werken zijn bedoeld om het huidige politieke landschap uit te drukken en, in de voetsporen van Rivera, beschouwt hij zijn kunst als een platform om te protesteren en bewustzijn te creëren.
“Diego was behoorlijk controversieel,” zei Moya. “Enerzijds had hij een enorme interesse in het redden van ons pre-Spaanse erfgoed, maar hij hield zich ook onwrikbaar aan het socialisme.”
“Hij wilde dat we naar ons verleden keken om ons heden te begrijpen en iets voor de toekomst te planten.”