De ijskoude lucht die normaal gesproken in het Noordpoolgebied gevangen blijft zitten, is ontsnapt en is diep de Verenigde Staten binnengedrongen voor een langdurig bezoek dat naar verwachting tot klappertanden zal leiden, maar geen records zal breken.
Het is een uitbraak van koude lucht die volgens sommige deskundigen vaker voorkomt, en paradoxaal genoeg, vanwege de opwarmende wereld. Dergelijke koude luchtstoten zijn bekend geworden als de polaire vortex. Het is een al lang bestaande weerterm die mainstream is geworden omdat de technische betekenis gaandeweg een beetje veranderde.
Aanbevolen video’s
Wat het werkelijk betekent voor de gemiddelde Amerikaan in gebieden waar de koude lucht komt: brrrrr.
Wat er gebeurt, is dat de jetstream – die gewoonlijk west-naar-oost-rivier van lucht ver boven de grond die de weersystemen voortbeweegt – een achtbaanachtige dip heeft gemaakt van de Pacific Northwest naar het zuidoosten en vastzit op dat golvende spoor. Ten westen van die duik, in Californië, is het heet en droog. Maar in het oosten en net boven de dip is het een voorproefje van de Noordpool.
“We krijgen gewoon veel koude Canadese en Arctische lucht binnen die alleen maar van noord naar zuid wordt gekanaliseerd”, zegt Dan DePodwin, directeur van Forecast Operations bij AccuWeather. “We verwachten echt dat dit een langere periode zal zijn met temperaturen ver onder het historisch gemiddelde. We hebben het over 12 tot 25 graden Fahrenheit (7 tot 14 graden Celsius) in een groot deel van de oostelijke helft van het land.”
Het ergste zal zich voordoen in gebieden die net zijn getroffen door zware sneeuwval, van Kansas tot Washington, zei meteoroloog Zack Taylor van het National Weather Service Weather Prediction Center: “Daar konden we de werkelijke nachtelijke dieptepunten tot ver in de enkele cijfers zien, misschien zelfs onder nul. op sommige plaatsen in de Ohio-vallei en de vlakten.
Judah Cohen, directeur seizoensvoorspellingen bij het particuliere bedrijf Atmospheric and Environmental Research, noemde dit een polaire vortexgebeurtenis. Hij en DePodwin noemden het een uitstrekking van de polaire vortex, koude lucht die zich normaal gesproken hoog boven de Noordpool bevindt en daar het hele jaar door aanwezig is.
“Zie het als een elastiekje in rust, een beetje rond”, zei Cohen. “Als je eraan begint te trekken, wordt het langwerpig, net als een hotdog of als je aan een elastiekje trekt. Het wordt uitgerekt.”
Wanneer de polaire vortex zich uitstrekt, kan deze koude lucht naar het zuiden, naar de Verenigde Staten of naar Azië, worden geleid, zegt Cohen, een expert op het gebied van winterweer.
Andere keren, wanneer er iets gebeurt dat plotselinge opwarming van de stratosfeer wordt genoemd, beweegt de polaire vortex weg van het Noordpoolgebied en komt naar het zuiden of splitst zich zelfs. Dat is deze keer niet het geval, zei Cohen.
Andere meteorologen, waaronder Jeff Masters van Yale Climate Connections, samen met meteoroloog Laura Ciasto van het National Weather Service Climate Prediction Center, die mede-auteur is van de ‘polar vortex blog’ van het bureau, zeggen dat de term polaire vortex wordt misbruikt. Technisch gezien is de polaire vortex 32 kilometer hoog in de stratosfeer. En wat er nu gebeurt, is lager.
Dit soort verstoringen van de polaire vortex – die zich uitstrekken of zich geheel buiten de Noordpool verplaatsen – komen vaker voor, blijkt uit een onderzoek van vorige maand door Cohen, Woodwell Climate Research Center-wetenschapper Jennifer Francis en anderen.
“Daar zit een signaal van klimaatverandering in”, zei Francis.
Het Noordpoolgebied warmt vier keer sneller op dan de rest van de wereld, wat betekent dat het verschil tussen de temperaturen in het noorden en in het zuiden kleiner wordt, zei Francis. Het Arctische zee-ijs krimpt, vooral in de buurt van de Barentszzee in Scandinavië, waardoor meer warmte in de atmosfeer vrijkomt. Dat betekent dat er meer energie terugkaatst en de polaire vortex vervormt of verplaatst, zei Cohen.
DePodwin, die geen deel uitmaakte van het onderzoek, zei dat dit logisch is vanwege deze veranderingen in het Noordpoolgebied: “Het lijkt erop dat de straalstroom in een opwarmende wereld wellicht sterker wordt versterkt.”
Toch zijn de winters wereldwijd gemiddeld 1,1 graden Fahrenheit (0,6 graden Celsius) warmer dan 25 jaar geleden, volgens gegevens van de National Oceanic and Atmospheric Administration. Er kunnen tegelijkertijd meer koude uitbraken en warmere winters zijn, zei DePodwin.
“Houd er rekening mee dat dit een klein deel van het hele klimaat is, een paar weken weer op een klein deel van het noordelijk halfrond,” zei DePodwin, erop wijzend dat de klimaatverandering over de hele wereld jaren en decennia duurt. “Klimaatverandering betekent niet dat we geen koud weer meer zullen verwachten. Het betekent alleen dat de gemiddelde temperatuur in het algemeen stijgt en dat we nog steeds koudere opnames verwachten.”
Volg Seth Borenstein op X op @borenbears