MEXICO-STAD – Honderden demonstranten bestormden dinsdag de Mexicaanse Senaat, terwijl wetgevers een omstreden plan overwogen om de rechterlijke macht van het land te hervormen. De Senaat moest daardoor tijdelijk haar zitting beëindigen voor de veiligheid van de senatoren.
De sluiting vond plaats slechts enkele uren nadat de Mexicaanse regeringspartij Morena de benodigde stemmen had verzameld om het voorstel erdoor te krijgen, nadat een lid van een oppositiepartij het voorstel steunde.
Aanbevolen video’s
Deze zet en andere politieke manoeuvres voorafgaand aan een stemming over het plan van de aftredende president Andrés Manuel López Obrador leidden tot nog meer verontwaardiging na weken van protesten door medewerkers van de rechterlijke macht en rechtenstudenten.
Critici en waarnemers zeggen dat het plan, waarbij alle rechters gekozen zouden worden, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in gevaar zou kunnen brengen en het systeem van checks and balances zou kunnen ondermijnen.
Sommige demonstranten kwamen de Senaatszaal binnen in een poging de stemming te blokkeren nadat ze zeiden dat wetgevers niet naar hun eisen luisterden. Demonstranten braken door de deur van de Senaatszaal en duwden agressief, met behulp van buizen en kettingen. Minstens één persoon viel flauw nadat demonstranten binnendrongen.
“De rechterlijke macht gaat niet vallen,” schreeuwden de demonstranten, zwaaiend met Mexicaanse vlaggen en borden tegen de hervorming. Ze werden vergezeld door een aantal oppositie-senatoren die scandeerden in de zaal. Anderen buiten de rechtbank brulden toen nieuwslezers aankondigden dat de Senaat een reces nam.
Onder hen was Alejandro Navarrete, een 30-jarige gerechtelijk medewerker, die zei dat mensen zoals hij die bij de rechtbanken werken, “wetend van het gevaar dat de hervorming vertegenwoordigt”, de Senaat opriepen het voorstel af te wijzen.
“Ze hebben besloten om de natie te verkopen, en te verkopen voor het politieke kapitaal dat ze aangeboden kregen, we voelden ons verplicht om de Senaat binnen te gaan,” zei hij, terwijl hij een Mexicaanse vlag droeg. “Onze intentie is niet gewelddadig, we wilden ze niet pijn doen, maar we willen duidelijk maken dat het Mexicaanse volk niet zal toestaan dat ze ons naar een dictatuur leiden.”
Ondanks de onrust van de afgelopen weken, zeilde het plan vorige week door de Tweede Kamer van het Congres en werd het goedgekeurd door de Senaat, waar de Morena-partij van López Obrador niet de benodigde supermeerderheid had om het goed te keuren. De afgelopen weken wist het twee senatoren van een oppositiepartij af te snoepen, maar deze week ontbrak er nog één.
Het was onduidelijk waar die stem vandaan zou komen, omdat de oppositie van het land fel tegen het plan is. Maar afgelopen weekend begonnen waarnemers te speculeren dat een senator van de conservatieve Nationale Actiepartij (PAN), Miguel Ángel Yunes Márquez, Morena zou steunen, aangezien hij weigerde te reageren op telefoontjes van zijn partijleiderschap.
Dinsdag kondigde Yunes Márquez aan dat hij verlof zou opnemen vanwege gezondheidsproblemen en vervangen zou worden door zijn vader, Miguel Ángel Yunes Linares, een voormalig gouverneur van Veracruz, zei dat hij voor het plan zou stemmen. Hij zei dat hij wist dat het plan “niet het beste” was, maar zei dat meer wetten in de toekomst het zouden kunnen verbeteren.
“Mexico zal niet worden vernietigd als het deze hervorming goedkeurt, en de hervorming zal ook niet automatisch de realiteit veranderen van een rechtssysteem dat fundamentele verandering eist,” zei Yunes Linares.
Yunes Linares liep de Senaatszaal binnen en werd begroet met applaus en gezangen van “held!” door Morena-senatoren en geschreeuw van “verrader!” van zijn eigen partij. Een PAN-senator, Lilly Téllez, gooide zelfs tientallen munten naar Yunes Linares en noemde hem een ”verrader die zijn land verkocht” voor zijn eigen voordeel. Een stemming in de Senaat werd woensdag verwacht.
De nationale leider van PAN, Marko Cortés, beweerde dat het “duidelijk is” dat er een “straffeloosheidspact” was tussen de Yuneses en de regering, dus hij zou vóór de herziening stemmen. Cortés verwees naar een arrestatiebevel van juli voor senator Yunes Márquez, voor vermeende vervalsing van documenten en fraude met betrekking tot zijn kandidatuur.
Yunes had hiertegen bezwaar gemaakt en kreeg een tijdelijke schorsing. Hij noemde het een politieke vervolging door de regerende Morena-partij, dezelfde partij die zijn vader nu blijkbaar wil steunen.
Zijn vader, Yunes Linares, ontweek vragen van de media over hoe hij zou stemmen, maar beschuldigde Cortés ervan hem te “lynchen” en beweerde dat het “absoluut onwaar” was dat hij gedwongen was om voor de herziening te stemmen. Hij werd geflankeerd door twee Morena-senatoren toen hij sprak.
Een Yunes-stem vóór zou de regeringspartij in staat stellen de grootste horde te nemen bij het maken van het wetsvoorstel. Als het door de Senaat wordt goedgekeurd, moet het worden geratificeerd door de wetgevende machten van 17 van de 32 staten in Mexico, maar de regeringspartij zou de nodige steun hebben.
Het plan kreeg felle kritiek van binnen en buiten het land.
López Obrador — een populist die al lang een hekel heeft aan onafhankelijke regelgevende instanties en die rechtbanken negeert en rechters aanvalt — beweert dat zijn plan corruptie zou aanpakken door het makkelijker te maken om rechters te straffen. Critici zeggen dat het de rechterlijke macht zou benadelen, rechtbanken zou vullen met rechters die de partij van de president bevoordelen, iedereen met een rechtendiploma rechter zou laten worden en het zelfs makkelijker zou maken voor politici en criminelen om rechtbanken te beïnvloeden.
Het heeft investeerders afgeschrikt en de Amerikaanse ambassadeur Ken Salazar ertoe aangezet het een ‘risico’ voor de democratie en een economische bedreiging te noemen.
De inbraak van de demonstranten op dinsdag werd met scherpe kritiek ontvangen door sommigen, zoals senator Andrea Chávez van Morena, die in een bericht op X schreef: “Het gewelddadig binnendringen van de plenaire vergadering waar wij, de vertegenwoordigers van het volk, beraadslagen, is geen manier om meningsverschillen op te lossen.”
Anderen, zoals Mayuli Martínez Simón, een PAN-senator, gaven de regeringspartij de schuld toen ze op de Senaatsvloer stonden tussen de menigte demonstranten. Terwijl zij dat deed, druppelden de demonstranten naar buiten, op weg naar een ander gebouw waar de senatoren hun debat hervatten. De demonstranten probeerden opnieuw de alternatieve locatie te betreden, wat eindigde in botsingen met politietroepen, waarbij traangasgranaten werden afgevuurd.
Ondertussen riep Norma Piña, opperrechter van het Hooggerechtshof en wier positie afhankelijk is van verkiezingen, de Mexicaanse Senaat op om naar de demonstranten te luisteren en riep op tot vrede.
Piña “herhaalt de oproep voor luisteren, juridische en institutionele kanalen en een vreedzame, open en verantwoordelijke dialoog als de manier om onze verschillen op te lossen en te bewegen in de richting van de verzoening en vrede die Mexico nodig heeft”, aldus het Hooggerechtshof op X.