BRUSSEL – De leiders van de Europese Unie streven naar een actievere rol in Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever, nadat ze buitenspel zijn gezet door het door de VS bemiddelde staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas.
Tijdens een top donderdag in Brussel die grotendeels gericht was op Oekraïne en Rusland, bespraken de EU-staatshoofden het wankele staakt-het-vuren in Gaza en beloofden zij EU-steun voor stabiliteit in de door oorlog verscheurde kustenclave. De EU is de grootste hulpverstrekker aan de Palestijnen en Israëls belangrijkste handelspartner.
Aanbevolen video’s
“Het is belangrijk dat Europa niet alleen toekijkt, maar ook een actieve rol speelt”, zei Luc Frieden, de premier van Luxemburg, toen hij de bijeenkomst binnenging. ‘Gaza is nog niet voorbij; de vrede is nog niet permanent’, zei hij.
De verontwaardiging over de oorlog in Gaza heeft het blok van 27 landen verscheurd en de betrekkingen tussen Israël en de EU naar een historisch dieptepunt gebracht.
Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, kondigde in september plannen aan om sancties en een gedeeltelijke handelsopschorting tegen Israël te eisen, met als doel Israël onder druk te zetten om een vredesakkoord in Gaza te bereiken.
Het momentum achter de maatregelen leek te wankelen door de door de Amerikaanse president Donald Trump bemiddelde wapenstilstandsovereenkomst, waarbij sommige Europese leiders opriepen tot schrapping ervan.
Maar leiders van Ierland tot Nederland zeggen dat, nu het geweld in Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever blijft oplaaien, het op tafel houden van sancties van Israëlische kabinetsministers en nederzettingen en de gedeeltelijke opschorting van een handelsovereenkomst de EU invloed geeft op Israël om de militaire actie in te perken.
In de aanloop naar het staakt-het-vuren zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu eerder deze maand dat “Europa feitelijk irrelevant is geworden en een enorme zwakte heeft getoond.”
Het staakt-het-vuren kwam tot stand zonder zichtbare inbreng van de EU, en sindsdien hebben de Europese leiders zich aangesloten bij de diplomatie die momenteel Gaza hervormt.
De topdiplomaat van de EU, Kaja Kallas, heeft gezegd dat de EU een rol moet spelen in Gaza en niet alleen moet betalen om de stabiliteit en uiteindelijk de wederopbouw te ondersteunen.
De EU heeft belangrijke steun verleend aan de Palestijnse Autoriteit, die delen van de bezette Westelijke Jordaanoever bestuurt.
Aan het eind van de top hebben de EU-leiders beloofd humanitaire hulp te zullen verlenen aan Gaza, mogelijk via een maritieme route vanuit Cyprus. Ze suggereerden ook dat een politiesteunprogramma op de Westelijke Jordaanoever zou kunnen worden uitgebreid naar Gaza om de stabilisatiemacht te versterken waar het huidige twintigpuntenplan voor een staakt-het-vuren om vraagt.
De EU heeft lidmaatschap aangevraagd van het overgangsorgaan van de “Raad van de Vrede”, zei Dubravka Šuica, Europees commissaris voor het Middellandse Zeegebied, deze week.
Ten minste twee EU-landen, Denemarken en Duitsland, nemen deel aan de nieuwe, door de VS geleide stabilisatie-inspanningen die toezicht houden op en implementeren van het staakt-het-vuren in Gaza. Vlaggen van deze twee naties zijn gehesen in het civiel-militaire coördinatiecentrum in het zuiden van Israël.
De Europese grensbijstandsmissie in Rafah, aan de grens tussen Gaza en Egypte, begon in 2005. In januari werden twintig deskundigen van de veiligheidsgrenspolitie uit Italië, Spanje en Frankrijk ingezet.
Tijdens het staakt-het-vuren van februari-maart hielp de missie 4.176 personen de Gazastrook te verlaten, waaronder 1.683 medische patiënten. Die inspanningen werden onderbroken toen de gevechten werden hervat. Buiten de EU hebben individuele landen op eigen kracht actie ondernomen om Israël onder druk te zetten, terwijl protesten steden van Barcelona tot Oslo op hun grondvesten hebben doen schudden. Velen hebben een Palestijnse staat erkend. Spanje heeft zijn verzet tegen de Israëlische acties in Gaza opgevoerd. De Spaanse premier Pedro Sánchez noemde de oorlog een ‘genocide’ toen hij in september plannen aankondigde om een wapenembargo te formaliseren en de levering van brandstof naar Israël via Spaanse havens te blokkeren. In augustus vaardigde Slovenië een wapenembargo uit, wat naar eigen zeggen een primeur was voor een EU-lidstaat.
Sommige nationale omroepen hebben geprobeerd Israël uit te sluiten van het Eurovisie Songfestival. De aangesloten omroepen zullen in november stemmen over de vraag of Israël volgend jaar kan deelnemen aan het muzikale spektakel, nu de roep om uitsluiting van het land is toegenomen vanwege de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza.