NEW YORK – Daniel Craig zit in het restaurant van het Carlyle Hotel te praten over hoe gemakkelijk het kan zijn om jezelf af te sluiten voor nieuwe ervaringen.
“We worden ouder en misschien uit angst willen we bepalen hoe we in ons leven staan. En ik denk dat het een soort vijand van kunst is”, zegt Craig. “Je moet er tegenin gaan. Of je succes hebt of niet, doet er niet toe, maar je moet proberen er tegenin te gaan.”
Aanbevolen video’s
Craig, ontspannen en ongeschoren, ziet eruit als iemand die zich heeft bevrijd van een te nauwsluitende smoking. Een deel van de aanhoudende spanning tijdens zijn ambtstermijn als James Bond was het duidelijke worstelen met de beperkingen die daarmee gepaard gingen. Dergelijke soorten lijken nu echter volledig uit het raam te zijn.
Sinds hij deze rol verliet, leek Craig, 56, gretig om zichzelf in nieuwe richtingen te duwen. Hij zong “Macbeth” op Broadway. Zijn lijzige detective Benoit Blanc (“Halle Berry!”) stal de show in “Glass Onion: A Knives Out Mystery.” En nu geeft Craig misschien wel zijn meest transformerende optreden als de William S. Burroughs-avatar Lee in Luca Guadagnino’s tedere verhaal over liefde en verlangen in het naoorlogse Mexico-Stad, ‘Queer’.
Sinds de première van de film op het Filmfestival van Venetië is het een van de meest besproken optredens van de herfst – vanwege de expliciete seksscènes, vanwege de kwetsbaarheid en vanwege het extreem on-007-gehalte.
“De rol, zeggen ze, moet een uitdaging zijn geweest, anders ‘Je bent zo dapper om dit te doen'”, zei Craig in een recent interview naast Guadagnino. “Ik zeg een beetje: ‘Eh, niet echt.’ Daarom sta ik ’s ochtends op.”
In ‘Queer’, dat A24 woensdag in de bioscoop uitbrengt, speelt Craig opnieuw een bereisde, strak geklede, cocktaildrinkende man. Maar daar houden de overeenkomsten met zijn beroemdste rol op. Lee is een Amerikaanse expat die in het Mexico-Stad van de jaren vijftig woont, waar hij, in zweterige, verkreukelde linnen pakken, cruises maakt voor jongere mannen terwijl hij jongleert met een steeds slopendere drugsverslaving. (Wat je ook hebt gehoord, het meest onverwachte gezicht in “Queer” is Daniel Craig als een lastige minnaar.)
Lee is echter verbijsterd door verliefdheid op een evenwichtige en keurige jongeman genaamd Allerton (Drew Starkey). De film, bewerkt door ‘Challengers’-scenarist Justin Kuritzkes, gaat verder als een liefdesverhaal maar ook als een diepgaand romantisch mysterie.
Allerton is raadselachtig en afstandelijk, en het is onduidelijk in hoeverre hij zijn homoseksualiteit heeft omarmd. Hun evoluerende relatie is een constante verwarring voor Lee. ‘Queer’ raakt niet alleen verteerd door de vraag naar hun onzekere liefde, maar ook door de verleidelijke mogelijkheden van bevrijding en de pijnlijke, langdurige offers van onderdrukking.
De film, klassiek gefilmd op geluidspodia in de Cinecittà in Rome, is bevolkt met grote ramen en deuropeningen die lijken te vragen: door welke deuren naar jezelf, of naar het leven, ben je bereid te lopen?
‘Misschien is een ander portaal zijn open kist. Hij zegt gewoon: ‘Kom binnen, kom binnen’”, zegt Craig. “Het geldt voor kunst. Het geldt voor alles. Jezelf loslaten. Als je het niet doet, hoe kun je dat dan ooit weten? De tragedie van het niet doen is groter dan de schaamte om het wel te doen. We worden bepaald door die momenten in ons leven.”
‘Ik herkende gewoon zoveel dingen in hem’
‘Queer’ zou zo’n beslissend moment kunnen zijn voor Craig. Er wordt algemeen verwacht dat hij voor zijn optreden zijn eerste Oscar-nominatie binnenhaalt. Voor Guadagnino laat het maken van “Queer” vooral lang op zich wachten. Hij las het boek voor het eerst – geschreven begin jaren vijftig maar, op verzoek van Burroughs zelf, pas in 1985 gepubliceerd – toen hij zeventien was.
Jarenlang beschouwde Guadagnino, de Italiaanse filmmaker van ‘Call Me By Your Name’ en ‘Challengers’, ‘Queer’ als een film; hij stelde zelfs ooit zijn eigen script op. In Lee zag hij een poëtische figuur.
“Ik ben echt geïnteresseerd in de onderdrukking van anderen”, zegt Guadagnino. “Ik besef dat ik heel vaak terugga naar het thema. Het idee om zo kwetsbaar te zijn en er klaar voor te zijn. Hij heeft geen gevoel van trots of bescherming van sociale codes.”
Terwijl ze ‘Challengers’ maakten, die eerder dit jaar uitkwamen, benaderde Guadagnino Kuritzkes over het aanpassen van de roman van Burroughs. Er waren aanzienlijke hindernissen. Burroughs heeft de roman nooit helemaal afgemaakt, dus besloten de filmmakers hem voor hem af te maken, door in de film een uitgebreide ayahuasca-trip in het derde bedrijf te schrijven. Maar het aanpassen van ‘Queer’ betekende ook dat er ruimte moest worden gelaten voor de onuitgesproken ruimtes.
“Er zit zoveel in de film dat gaat over de manier waarop Lee naar Allerton kijkt en de manier waarop Allerton naar hem kijkt en wegkijkt”, zegt Kuritzkes. “Veel van dat soort dingen staan in het boek, maar als je de film maakt, realiseer je je dat de manier waarop Daniels gezicht registreert, Drew’s gezicht je vertelt wat er in 15 pagina’s proza zou worden gecommuniceerd.”
‘Open om te spelen’
Guadagnino, ervan overtuigd dat Craig gelijk had voor de rol, benaderde de acteur met het script. In Craig zag Guadagnino iemand, zegt hij, die ‘open stond om te spelen’. Binnen enkele dagen was Craig, al lang een bewonderaar van Guadagnino’s films, binnen.
“Ik herkende gewoon zoveel dingen in hem”, zegt Craig. “Iemand die zowel onderdrukt als open is, en de ingewikkelde relatie met liefde.”
Hoewel het de presentatie van mannelijkheid omkeert die velen met Craig associëren, sluit Lee van ‘Queer’ meer aan bij eerder werk van de acteur, zoals ‘Love Is the Devil’ uit 1998. Het is ook vermeldenswaard dat Craigs andere belangrijke rol na de Bond-film, Benoit Blanc, ook homo is. (Hugh Grant speelt zijn subtiel voorgestelde partner.)
Voor ‘Queer’ was er een uitgebreide voorbereiding, op accent en beweging en Burroughs’ eigen gemartelde geschiedenis. Maar na maanden van onderzoek kwam de karakterisering pas echt naar voren toen de opnames begonnen.
“Ik kan je niet vertellen hoe zenuwachtig ik was. Het was angstaanjagend”, zegt Craig. “Maar er klikte iets die dag, de eerste dag. En Luca zei: ‘Dat is het.’ Ik was erg nerveus om het bloot te leggen, maar het werd een soort ontvouwing van het personage. Ik heb mezelf een beetje aan hem voorgesteld.”
“Ik denk dat Daniel op een intieme manier van de camera houdt”, voegt Guadagnino toe. “Omdat hij weet dat de camera niet kan liegen en jij niet tegen de camera kunt liegen. De liefde die je voelt vanuit de camera is voor mij niet de liefde voor ijdelheid. Het is de liefde voor het vastleggen van de waarheid.”
Starkey, de 31-jarige ‘Outer Banks’-acteur, werd geconfronteerd met de heel andere uitdaging om een personage te spelen met weinig woorden op de pagina en een cryptische aanwezigheid. Hij theoretiseerde dat Allerton zich terugtrekt omdat het “is alsof je je hele leven hebt geleefd en nooit je eigen spiegelbeeld hebt gezien, en iemand een spiegel voor je gezicht houdt.”
“Een vraag die ik al vroeg stelde was: is Allerton zich bewust van het spel dat hij speelt? Is hij zich ervan bewust dat hij enige macht over Lee heeft, en vindt hij dat leuk? zegt Starkey. “Luca’s antwoord daarop was: ‘Dat is een hele goede vraag.’”
Seksscènes in ‘Queer’ en de ‘wellustige’ reactie
Toen ‘Queer’ in Venetië in première ging, concentreerde een groot deel van de ontvangst zich op de stomende seksscènes van de film met Craig en Starkey. Guadagnino betreurt de verleiding van de pers om ‘wellustig’ te zijn.
‘Ze kunnen er niets aan doen’, zegt hij. “Maar wij zijn praktische mensen. Mensen bedrijven de liefde. Mensen lachen. Mensen slapen. Mensen injecteren heroïne.”
“Het is onze taak om dat zo waarheidsgetrouw mogelijk te maken, en daar niet voor terugdeinzen, en er niet terughoudend in te zijn”, voegt Craig toe.
‘En kunnen we gewoon voor altijd de tafel afruimen? Toen we de seksscènes opnamen, was het zo grappig”, zegt Guadagnino. “We hadden plezier. Het was leuk, licht en dan, klaar, laten we verder gaan met de volgende.”
Hoe nauw Craig en Starkey ook zouden samenwerken, ze besloten hun relatie op een natuurlijke manier te laten verlopen.
“We hebben geen koffie gepakt en een lijst met ijsbrekers of zoiets gemaakt”, zegt Starkey. “We zijn net begonnen met werken. We zijn begonnen met bewegingsrepetities en dat was een geweldige manier om te leren vrij te zijn met de ander. Het voelde nooit alsof er muren waren.”
Het feit dat er geen muren waren, was in veel opzichten het blijvende karakter van ‘Queer’. En voor Craig was het een van de meest lonende ervaringen uit zijn carrière. Hij en Guadagnino plannen al samen een nieuwe film.
“Ik heb geen groots plan voor mijn carrière. Het gaat tot nu toe goed. Het gaat goed,’ zegt Craig met een grijns. “Dan komt er zoiets langs en vind je een groep mensen met wie je deze geweldige ervaring kunt beleven. Het zet mij aan het denken: ik wil blijven acteren. Ik heb nooit willen opgeven, maar als ik dit nog een keer zou kunnen, zou ik het graag doen.”