VIACHA – Op de dicht opeengepakte markten, uitgestrekte boerderijen en bruisende feesten van Viacha, een stad ten zuidoosten van de hoofdstad van Bolivia, is het typisch dat vrouwen bolhoeden, gelaagde rokken en sjaals met franjes dragen.
Wat minder typisch is, is dat de mode-aandacht zich richt op deze outfits – gedragen door ‘Cholas’, inheemse vrouwen uit het hoogland Altiplano.
Aanbevolen video’s
Maar laat vrijdag klopten in Viacha, zo’n 22 kilometer van de Boliviaanse hoofdstad La Paz – ruim 3.650 meter boven zeeniveau – ontzagwekkende tienerjongens en trotse moeders op het centrale plein terwijl de onverharde weg van de stad kortstondig werd afgesloten. omgevormd tot een landingsbaan.
Eén voor één paradeerden de meisjes van Viacha – veelal studenten tussen de 15 en 25 jaar oud – over de catwalk op een verrassende soundtrack van Amerikaanse popmuziek uit begin jaren 2000. Straatverkopers verkochten hotdogs en empanadas. Supporters juichten in het Spaans en de inheemse Aymaraanse taal.
Met glinsterende schoenen en felgekleurde, opstaande rokken, ‘polleras’ genaamd, draaiden de amateurmodellen van alle lengtes en maten rond, tikten hun hoed op en wierpen zwoele blikken naar de menigte.
“Jaren geleden associeerden mensen deze rokken met de velden, ze keken op ons neer als boeren op het platteland”, zegt Rogelia Canaviri (42), die niet kon stoppen met glimlachen terwijl ze haar dochter Carolina over de landingsbaan zag lopen. bungelende pareloorbellen, waarbij de pailletten op haar gelaagde rode rok de podiumlichten opvangen.
“Het is iets waar ik trots op ben, om mijn dochter en haar vrienden te zien genieten van wat ik mijn hele leven voor mijn werk heb gedragen”, zei ze, wijzend op de wollen sjaal, de fluwelen hoed en de rustige beige pollera die ze droeg – dezelfde kleren, zei ze, die ze nog steeds draagt om haar koeien te melken en haar kaas te verkopen op openluchtmarkten. Haar eigen moeder deed hetzelfde.
Generaties geleden werden de Aymara onderworpen aan golven van verovering en onteigening, eerst door de Inca, daarna door de Spanjaarden, die de inheemse gemeenschappen dwongen hun traditionele manier van kleden op te geven en de stijl over te nemen die toen populair was aan het hof van Sevilla.
Volgens de legende werd de vrolijke vilten bolhoed een cruciaal onderdeel van de mode, nadat hij in de jaren twintig door Britse spoorwegarbeiders werd geïntroduceerd.
De wittere, welvarender bevolking van Bolivia heeft ‘Chola’ – en het verkleinwoord ‘Cholita’ – gebruikt als afwijzende raciale scheldwoorden. Maar de afgelopen decennia is dat stigma verdwenen, waarbij de inheemse Aymara trots het woord heeft opgeëist en jongere Bolivianen de charme van de levendige kleding van hun moeders en grootmoeders hebben herontdekt.
“Ik denk dat de ‘Cholita’ iets heel interessants en opwindends is geworden in onze huidige context”, zegt Brittany Cantuta Valeria, 21, een eerste keer model, met een hoed met een hoge rand naar boven en een roodachtige goudkleurige wang.
“We staan nu op het punt om gerespecteerd te worden vanwege alles wat er is geïmplementeerd, dus ik draag dit om plezier te hebben, om te pronken, om naar feesten en dansfeesten te gaan. Met het bewerken van de velden heb ik niets te maken.”
De meeste meisjes die vrijdag op het podium paradeerden tijdens de show georganiseerd door de gemeente Viacha, groeiden op tijdens de ambtstermijn van de voormalige linkse president Evo Morales (2006-2019), de allereerste inheemse president van het land wiens opkomen voor de inheemse meerderheid van Bolivia hem vurig opleverde steun voor de huizen van betonblokken en lemen van de Altiplano.
Morales stelde een nieuwe grondwet in, die onder meer de erkenning van de 36 etnische groepen in Bolivia vergrootte. Hij promootte het onderwijs in inheemse talen en stimuleerde de staatsfinanciering voor volkskunst. Er kwamen meer Chola-catwalkshows en schoonheidswedstrijden, waardoor het bereik van Bolivia’s inheemse hooglandcultuur werd vergroot.
Maar de modefanfare bleef grotendeels beperkt tot La Paz, de zetel van de regering. Vóór vrijdag was de stad Viacha, net als de meeste andere dorpen aan de overkant van deze sobere bergvlaktes, nooit op de landingsbaan terechtgekomen.
“Ik was erg zenuwachtig, maar ik besefte dat dit voor ons allemaal de eerste keer is”, zegt de 15-jarige Tomasa Ramirez. ‘Ik voel me zo mooi. Nu weet ik dat het mijn droom is om een Cholita-model te zijn.”
Nu de economische crisis in Bolivia zich sluit als een bankschroef voor gezinnen wier geld in waarde is gedaald terwijl de kosten van voedsel zijn verdubbeld, zeggen veel meisjes dat het niet eenvoudig is om de show te lopen.
Eersteklas fluwelen hoeden en sjaals gemaakt van vicuñawol met zijden franjes kunnen duizenden dollars opbrengen. Polleras kosten een paar honderd dollar. Dan zijn er nog de sieraden – idealiter gemaakt van echt goud, parels en diamanten wanneer ze bij dit soort formele evenementen worden gedragen.
“Dit jaar kon ik onmogelijk echte oorbellen krijgen”, zegt de 16-jarige Julieta Mamani, wijzend naar haar goudkleurige oorbellen. “Ik hoop dat het volgend jaar anders zal zijn.”
Canaviri, de melkveehouder, ziet haar 24-jarige dochter poseren voor selfies in haar uitgebreide rok en heeft nog een hoop.
“Ik hoop dat ze het niet leuk vindt om broeken te dragen”, zei ze over haar dochter. “Ik heb één keer in mijn leven een broek gepast en ik voelde me naakt. Nooit meer.”