Mexicaanse Senaat keurt omstreden hervorming van de rechtspraak goed nadat demonstranten de kamer bestormden

Jan De Vries

MEXICO-STAD – De Mexicaanse Senaat stemde woensdagochtend voor een hervorming van de rechterlijke macht van het land. Daarmee is het grootste obstakel weggenomen voor een controversiële grondwetswijziging die ervoor zorgt dat alle rechters zich verkiesbaar moeten stellen. Critici vrezen dat deze verandering de rechterlijke macht zal politiseren en de Mexicaanse democratie zal bedreigen.

De goedkeuring kwam er in twee stemmingen nadat honderden demonstranten zich dinsdag een weg naar de Senaat baanden. Ze onderbraken de zitting nadat bleek dat Morena, de regeringspartij van de aftredende president Andrés Manuel López Obrador, de benodigde stemmen had verzameld om het voorstel te laten aannemen.

Aanbevolen video’s



Medewerkers van de rechterlijke macht en rechtenstudenten protesteerden al weken. Ze vonden dat het plan, waarbij alle rechters gekozen zouden worden, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in gevaar zou kunnen brengen en het systeem van checks and balances zou kunnen ondermijnen.

De wetgeving zeilde vorige week door de Tweede Kamer, waar Morena en zijn bondgenoten een supermeerderheid hebben. Goedkeuring door de Senaat vormde het grootste obstakel en vereiste deserties van oppositiepartijen.

Eentje kwam dinsdag van de conservatieve oppositiepartij National Action Party (PAN) nadat een wetgever die zich eerder had uitgesproken tegen de hervorming om medische redenen verlof had genomen en zijn vader, een voormalig gouverneur, had voorgesteld dat hij voor het voorstel zou stemmen. De wetgever keerde uiteindelijk terug naar zijn stoel om het voorstel de laatste stemming te geven die het nodig had.

Beide stemmen in de Senaat waren 86-41. De kamer barstte uit in gejuich en gezangen van “Yes, we could!”

De wetgeving moet nu worden geratificeerd door de wetgevende machten van ten minste 17 van de 32 staten in Mexico. De regeringspartij zou de nodige steun hebben na grote winsten bij recente verkiezingen. De wetgevende macht van Oaxaca was de eerste die het ratificeerde, slechts enkele uren na de goedkeuring van de Senaat.

López Obrador, een populist die al lang een hekel heeft aan onafhankelijke regelgevende instanties en die rechtbanken negeert en rechters aanvalt, zegt dat het plan corruptie zou aanpakken door het makkelijker te maken om rechters te straffen. Critici zeggen dat het de rechterlijke macht zou benadelen, rechtbanken zou volstoppen met rechters die de partij van de president bevoordelen, iedereen met een rechtendiploma rechter zou laten worden en het zelfs makkelijker zou maken voor politici en criminelen om rechtbanken te beïnvloeden.

Het heeft investeerders afgeschrikt en de Amerikaanse ambassadeur Ken Salazar ertoe aangezet het een “risico” voor de democratie en een economische bedreiging te noemen, waarna López Obrador zei dat de betrekkingen met de Amerikaanse ambassade “op pauze” waren gezet.

Volgens deskundigen is de hervorming bijna in steen gebeiteld en zou het voor rechtbanken of andere instanties heel moeilijk zijn om de uitvoering ervan tegen te houden.

Het plan zou kunnen worden aangevochten bij het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens omdat het internationale verdragen zou kunnen schenden waarin Mexico zich committeert aan een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke macht. Maar het proces zou traag zijn en waarschijnlijk een terugslag krijgen, zei Georgina de la Fuente, een academisch lid van het Observatory of Political Reforms in Latin America.

“Elke opdracht die van buitenaf komt, zal in het publieke debat worden gemanipuleerd als inmenging of schending van de nationale soevereiniteit”, zei ze.

Datzelfde argument van het schenden van internationale verdragen zou naar het Mexicaanse Hooggerechtshof kunnen worden gebracht, zei Laurence Patin, directeur van de Mexicaanse juridische NGO Foundation for Justice, maar zei dat het ingewikkeld zou zijn om een ​​grondwetshervorming met dat argument ongedaan te maken. Een andere mogelijkheid zou zijn om een ​​beroep te doen op onregelmatigheden in het proces als de veranderingen worden bevestigd.

De verkozen president Claudia Sheinbaum, die op 1 oktober aantreedt, feliciteerde de wetgevers met de goedkeuring van de hervorming.

De verkiezing van rechters “zal de levering van gerechtigheid in ons land versterken”, schreef Sheinbaum op het sociale mediaplatform X. “Het regime van corruptie en privileges wordt elke dag verder in het verleden gelaten en er wordt een echte democratie en een echte rechtsstaat opgebouwd.”

López Obrador erkende woensdag dat velen tegen het plan zijn, maar zei: “Het is ongelooflijk belangrijk om een ​​einde te maken aan corruptie en straffeloosheid. “We gaan veel vooruitgang boeken als de mensen vrij rechters, magistraten en ministers kunnen kiezen,” zei hij.

Sommige deskundigen en waarnemers hebben echter geopperd dat de hervorming juist het tegenovergestelde effect zou kunnen hebben en ervoor zou kunnen zorgen dat corrupte personen en criminelen meer invloed krijgen op het rechtssysteem.

Dinsdagavond, slechts enkele uren nadat de regeringspartij de stemmen leek te hebben binnengehaald die ze nodig had, braken demonstranten met pijpen en kettingen de Senaatskamer binnen. Minstens één persoon viel flauw.

De demonstranten zeiden dat de wetgevers niet naar hun eisen luisterden.

“De rechterlijke macht gaat niet vallen,” schreeuwden de demonstranten, zwaaiend met Mexicaanse vlaggen en borden die zich verzetten tegen de hervorming. Ze werden vergezeld door een aantal oppositie-senatoren die scandeerden in de zaal. Anderen buiten brulden toen nieuwslezers aankondigden dat de Senaat een reces nam.

Onder hen was Alejandro Navarrete, een 30-jarige gerechtelijk medewerker, die zei dat hij en zijn collega’s “wetend van het gevaar dat de hervorming vertegenwoordigt” de Senaat opriepen het voorstel te verwerpen.

“Ze hebben besloten om de natie te verkopen en te verkopen voor het politieke kapitaal dat ze aangeboden kregen. We voelden ons verplicht om de Senaat binnen te gaan,” zei hij, terwijl hij een Mexicaanse vlag droeg. “Onze intentie is niet gewelddadig, we wilden ze niet pijn doen, maar we willen duidelijk maken dat het Mexicaanse volk niet zal toestaan ​​dat ze ons naar een dictatuur leiden.”