MEXICO-STAD – De regeringspartij in Mexico zegt dat rechters in het huidige rechtssysteem corrupt zijn en wil een extreem voorstel doorvoeren om de volledige rechterlijke macht van het land — ongeveer 7.000 rechters — verkiesbaar te stellen.
Terwijl sommige landen zoals Zwitserland en de Verenigde Staten sommige rechters indirect of op lokaal niveau kiezen, wil de aftredende president Andrés Manuel López Obrador dat burgers op elke rechter, elk lid van het hof van beroep en elke rechter tot aan het Hooggerechtshof stemmen. De president is herhaaldelijk in botsing gekomen met rechters tijdens zijn termijn van zes jaar, die eindigt op 30 september.
Aanbevolen video’s
In zijn huidige vorm heeft de herziening kritiek gekregen van binnen- en buitenland en laat het veel onbeantwoorde vragen open. Terwijl de Senaat van het land zich voorbereidt om te debatteren over — en waarschijnlijk vóór te stemmen voor — de omstreden herziening, onderzoekt het Mexicaanse Hooggerechtshof of het zijn mening kan geven over bezwaren tegen het voorstel.
Hieronder vindt u een overzicht van enkele van de grootste kwesties die op het spel staan.
Hoe zouden de verkiezingen verlopen?
Mensen zouden alleen een rechtendiploma, behoorlijke cijfers, vijf jaar ongedefinieerde “ervaring in het rechtsgebied” en een aanbevelingsbrief van iemand nodig hebben om zich kandidaat te stellen voor een aantal rechtersfuncties. De kandidaturen van de kandidaten zouden worden uitgekleed door een commissie van experts, en de namen van de finalisten zouden dan uit een hoed worden getrokken, in sommige gevallen. Rechters van het Hooggerechtshof zouden 10 jaar ervaring moeten hebben, maar zouden ook worden gekozen.
Maar er blijven veel vragen onbeantwoord, waaronder bijvoorbeeld hoeveel namen er op de stembiljetten zouden staan. Honderden, of mogelijk duizenden, relatief onbekende mensen zouden zich kandidaat kunnen stellen voor deze functies.
Zouden kiezers de cv’s van al deze mensen onderzoeken en lezen, of zouden politieke partijen simpelweg een lijst met hun favoriete kandidaten aan hun aanhangers uitdelen?
Het is ook niet duidelijk wie de verkiezingscampagnes van de kandidaten gaat betalen.
Hoewel het voorstel beperkingen stelt aan campagnevoering en uitgaven, is het goed mogelijk dat mensen die bereid zijn een kandidaat voor het rechterschap te financieren, ook daadwerkelijk belang hebben bij rechtszaken.
Hoe wordt iemand nu rechter?
Rechters en griffiers (zoals assistent-rechters) werken zich momenteel op naar hogere functies via periodieke beoordelings- en evaluatiecommissies.
Er zijn duidelijk problemen met vriendjespolitiek en favoritisme in het huidige model, en het is niet erg goed in het straffen van corrupte rechters. Op het hoogste niveau worden sommigen genomineerd of geselecteerd door de wetgevende of uitvoerende macht.
Wat zou de revisie nog meer doen?
Er zouden zogenaamde gezichtsloze rechters worden gecreëerd die zaken over georganiseerde misdaad zouden behandelen, om hun identiteit te beschermen en represailles, bedreigingen of druk tegen hen te voorkomen.
Er zou een tuchtcommissie voor de rechterlijke macht worden opgericht die niet alleen uitspraken kan doen over wangedrag van de rechter, zoals steekpenningen, het verkeerd omgaan met bewijsmateriaal of onrechtmatige vertragingen, maar die ook onderzoek kan doen naar de juridische redeneringen van rechters.
Het Hooggerechtshof zou hierdoor worden teruggebracht van elf rechters naar negen, en hun ambtstermijn zou worden teruggebracht van vijftien naar twaalf jaar.
Hoe zou dit worden geïmplementeerd?
De herziening moet worden goedgekeurd door de twee kamers van het Congres. De lagere kamer, gedomineerd door de regeringspartij, heeft al met een ruime meerderheid voor gestemd. De maatregel gaat nu naar de Senaat, waar hij naar verwachting met een haarscherpe meerderheid wordt aangenomen. Vervolgens moet hij in 17 van de 32 staatswetgevers van het land worden goedgekeurd, waar de regeringspartij ook voldoende stemmen lijkt te hebben.
Als het eenmaal is ingevoerd, zouden, afgezien van de kosten en tijd die gemoeid zijn met het organiseren van zulke massale verkiezingen, alle huidige rechters ontslagen moeten worden en een ontslagvergoeding moeten krijgen. Ontslagen rechters zouden zich kandidaat kunnen stellen. Veel van de nieuw gekozen rechters zouden gespecialiseerde rechtszalen en beroepshoven binnenlopen waar ze nog nooit eerder zaken hebben gezien of bepleit. De leercurve zou lang kunnen zijn.
Zou de revisie kunnen werken?
De regeringspartij zegt dat rechters beter kunnen inspelen op de wil van de bevolking als ze hun beslissingen aan de kiezers overlaten. Zo kunnen ze beter straffen als de rechters slecht oordelen.
Maar in Mexico is het grootste probleem niet dat corrupte rechters te veel zaken afwijzen. Het is dat de politie en aanklagers zo slecht getraind en overweldigd zijn dat meer dan 90% van de misdaden nooit voor de rechter komt.
Is zoiets al eerder geprobeerd?
In 2009 heeft Bolivia het stemrecht voor een aantal rechtersfuncties ingevoerd, maar veel kiezers hebben blanco gestemd en het proces ligt voorlopig stil.