WARSCHAU – De Duitse regering zegt dat ze strenger optreedt tegen illegale migratie en criminaliteit na recente extremistische aanslagen, en is van plan om volgende week tijdelijke grenscontroles uit te breiden naar alle negen grenzen.
Vorige maand kostte een dodelijke mesaanval door een Syrische asielzoeker in Soligen drie mensen het leven. De dader beweerde geïnspireerd te zijn door de Islamitische Staat. In juni kostte een mesaanval door een Afghaanse immigrant een politieagent het leven en raakten vier anderen gewond.
Aanbevolen video’s
De grenssluitingen zullen naar verwachting zes maanden duren en dreigen de Europese eenheid op de proef te stellen. De meeste buren van Duitsland zijn medelidstaten van de Europese Unie, een blok van 27 landen dat is gebaseerd op de principes van vrijhandel en reizen. En Duitsland — de economische motor van de EU in het hart van Europa — deelt meer grenzen met andere landen dan welke andere lidstaat dan ook.
De Poolse premier veroordeelde de sluitingen dinsdag als ‘onaanvaardbaar’ en Oostenrijk zei dat het geen migranten zal accepteren die door Duitsland zijn afgewezen.
Hier zijn enkele van de problemen:
Hoe reizen Europeanen tegenwoordig?
Het EU-blok heeft een visumvrij reisgebied dat bekendstaat als Schengen, waardoor burgers van de meeste EU-landen gemakkelijk over de grenzen kunnen reizen voor werk en plezier. IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland behoren ook tot Schengen, ook al zijn ze geen EU-lidstaten.
Volgens de EU mogen lidstaten tijdelijk controles aan de zogenaamde binnengrenzen van de EU herinvoeren in geval van een ernstige bedreiging, zoals een bedreiging voor de interne veiligheid. Maar er staat ook dat grenscontroles alleen als laatste redmiddel in uitzonderlijke situaties moeten worden toegepast en dat ze een tijdslimiet moeten hebben.
Dergelijke beperkingen worden vaak opgelegd tijdens grote sportevenementen, zoals de recente Olympische Spelen in Parijs en het Europees kampioenschap voetbal deze zomer.
Wat doet Duitsland nu?
Negen landen grenzen aan Duitsland en zijn allemaal onderdeel van Schengen. Duitsland legde vorig jaar al beperkingen op aan de grenzen met Polen, Tsjechië, Oostenrijk en Zwitserland.
Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft maandag opdracht gegeven de controles aan die grenzen uit te breiden, evenals de controles aan de grenzen met Frankrijk, Luxemburg, Nederland, België en Denemarken.
Minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser zei dat het doel was om de illegale migratie te beperken en het land te beschermen tegen “de acute gevaren van islamistisch terrorisme en ernstige criminaliteit.”
Groeiende tegenreactie tegen migratie
De regering en veel Duitsers verwelkomden vluchtelingen die op de vlucht waren voor de conflicten in Syrië en elders in de periode 2015-2016. In die periode kwamen meer dan 1 miljoen asielzoekers het land binnen.
Maar nu de grootschalige migratie naar Europa bijna tien jaar later nog steeds doorgaat, zorgt een tegenreactie ervoor dat extreemrechtse partijen groeien.
Sommige mensen zeggen dat sociale diensten overweldigd zijn en dat extremistische aanvallen door asielzoekers tot angsten voor de veiligheid hebben geleid. Het heeft geleid tot groeiende steun voor strengere immigratiebeleidsmaatregelen — en in sommige gevallen tot steun voor extreemrechtse partijen die dergelijke beperkingen nastreven.
De impopulaire coalitieregering van bondskanselier Olaf Scholz probeert illegale immigratie aan te pakken nadat extreemrechts het goed deed bij twee recente deelstaatverkiezingen in Oost-Duitsland. Een andere vindt plaats op 22 september in Brandenburg, de deelstaat rond Berlijn.
Economische zorgen
Als grootste economie van de EU is Duitsland een belangrijke handelspartner voor buurlanden. De aankondiging van het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft geleid tot economische zorgen bij de belangrijkste Nederlandse transportlobbygroep, de Nederlandse Vereniging voor Transport en Logistiek. Het zei dat het besluit het Schengen-beginsel van vrijhandel ondermijnde en vreesde grote economische schade.
Thuis drong de Duitse DSLV logistiek- en vrachtvereniging aan op een selectieve aanpak die vrachtwagens zou sparen die goederen over de grens vervoeren — wat een afspiegeling zou zijn van wat er gebeurde tijdens de Europese voetbalkampioenschappen. Die controles voorkwamen economische verstoringen omdat ambtenaren zich richtten op individuen en niet op vrachtwagens, aldus de vereniging.
Hij voegde toe: “Als de bevindingen van het migratiebeleid echter beperkende maatregelen vereisen, dan is dat begrijpelijk. Voor ons is het belangrijk om de maatregelen met gevoel voor verhoudingen te implementeren.”
Politieke gevolgen
De regerende conservatieve regering in Oostenrijk, die deze maand in een nek-aan-nekrace verwikkeld is met de extreemrechtse partij, zegt dat ze geen vluchtelingen zal opnemen die uit Duitsland worden teruggestuurd.
Minister van Binnenlandse Zaken Gerhard Karner vertelde verslaggevers dat Duitsland het recht heeft om mensen terug te sturen als een ander EU-land verantwoordelijk is voor hun asielaanvraag. Maar daarvoor is een formele procedure en toestemming van de betrokken lidstaat nodig.
Ondertussen noemde de Poolse premier Donald Tusk het Duitse plan “onacceptabel” en riep hij op tot dringende consultaties door alle betrokken landen. Polen kampt sinds 2021 met een migratiecrisis aan de grens met Wit-Rusland. Warschau beschuldigt Wit-Rusland en Rusland ervan migranten uit het Midden-Oosten en Afrika daarheen te lokken om het Westen te destabiliseren.
Agnieszka Łada-Konefał, adjunct-directeur van het Duitse Instituut voor Poolse Zaken, zei dat willekeurige controles aan de Duits-Poolse grens verkeersopstoppingen veroorzaken die het voor mensen moeilijker maken om naar hun werk te gaan en Duitsers ervan weerhouden om in Polen te winkelen. Polen beweren ook dat Duitsland eerst een beleid van openheid voor vluchtelingen heeft ingevoerd, maar hen nu terugduwt naar Polen.
Maar in Nederland, waar de anti-immigratiepartij Partij voor de Vrijheid vorig jaar de verkiezingen won, beloofde de minister voor Asiel en Migratie ook de Nederlandse grenscontroles te verscherpen.
Ook Slovenië, Oostenrijk en Italië hebben in sommige gebieden of langs hun grenzen tijdelijke grenscontroles uitgebreid.